მიშელ დე მონტენი - Mishel de Monteni

ავტორი: admin ვისგან 2-05-2011, 23:45  |  კატეგორია: მთავარი / ბრძნული / ბრძნული აზრები
მიშელ ეიკემ დე მონტენი (ფრანგ. Michel Eyquem de Montaigne; დ. 28 თებერვალი, 1533, სენ-მიშელ-დე-მონტენი, დორდონი – გ. 13 სექტემბერი, 1592, სენ-მიშელ-დე-მონტენი, დორდონი), ფრანგი ჰუმანისტი ფილოსოფოსი, მორალისტი, პოლიტიკოსი, მწერალი. თანამედროვე ესსეს ჟანრის ფუძემდებელი.

ბევრი რამ უნდა ისწავლო, რათა შეიგნო რომ ცოტა რამ იცი.

საოცრად მოუსვენარი, ჭეშმარიტად მერყევი და მარად ცვალებადი არსებაა ადამიანი. იოლი არაა მასზე მტკიცე და ერთგვაროვანი წარმოდგენის შექმნა.

ცხოველებს დიდებული თავისებურება აქვთ – სიმხდალის გამო ლომი არ გახდება მეორე ლომის მონა.

შეუძლებელია პატიოსანი და გულწრფელი ეკამათოს რეგვენს.

არ ელოდო ბედნიერებას, თავად მოიპოვე იგი.

ბედნიერებას ნუ ელოდები, თავად მოიპოვე.

ყველაფერი რომ ჩემს ნებაზე ხდებოდეს, თვით სიბრძნეზე არ ვიქორწინებდი ... მაგრამ ამაოა ბრძოლა, კაცი ბედს უნდა დამორჩილდეს.

ადამიანური ბედნიერება ის კი არ არის, ჩემი აზრით, რომ კარგად მოკვდეს, არამედ ის, რომ კაგად იცხოვროს.

შიში ადამიანს ხან ფეხებზე ფრთებს გამოასხამს, ხან მიწაზე დააკრავს.

ქედმაღლობა ყალიბდება თავის თავზე მეტისმედად მაღალ და სხვაზე მეტისმეტად დაბალი წარმოდგენისაგან.

სიცრუეს ასი ათასობით სახე აქვს და ჭეშმარიტება კი ერთსახოვანია.

ვინც სნეულების შიშთა შეპყრობილია, ის უკვე შეპყრობილია შიშის სენით.

არავინ არაა დაზღვეული, რომ სისულელე თქვას, მაგრამ ცუდია, როცა მას მოფიქრებულად ამბობენ.

სიბრძნის საუკეთესო დამამტკიცებელი საბუთია მუდამ ხალისიანად ყოფნა.

ყველაფრის თქმა ბოლომდე – სისულელეა, მაგრამ რასაც იტყვი, შენს ფიქრს უნდა გამოხატავდეს.

ჯიუტობა და სიცხარე კამათში – სისულელის სარწმუნო ნიშანია.

ნამდვილი მეცნიერები პურის თავთავებს მოგვაგონებენ: ვიდრე ცარიელია, ამაყად მიდის სიმაღლეში, გაღვივდება მარცვალი და თავებს დახრიან.

უსაშველოს გადატანას უნდა მივეჩვიოთ.

ჭეშმარიტი ღირსება მდინარეს ემსგავსება: რაც უფრო ღრმაა, ნაკლებს ხმაურობს.

დამცინავი დუმილი ყველაზე უფრო დამამცირებელი პასუხია.

ნიჭით აღმატებულნი უსაქმობით იღუპებიან.

ვისაც ტანჯვის ეშინია, უკვე იტანჯება შიშით.

სულელთან პატიოსნად დავა შეუძლებელია.

მე მინდა ჩემმა სიკვდილმა ისეთი არაფერი თქვას, რაც სიცოცხლეში არ მითქვამს.


ფრანსუა რაბლე - François Rabelais

ავტორი: admin ვისგან 2-05-2011, 23:41  |  კატეგორია: მთავარი / ბრძნული / ბრძნული აზრები
ფრანსუა რაბლე (François Rabelais; დ. დაახლ. 1494 – გ. 1553, 9 აპრილი, პარიზი), რენესანსის ეპოქის ფრანგი მწერალი-ჰუმანისტი, ექიმი. ავტორი რომანი-დილოგიისა „გარგანტუა და პანტაგრუელი“.

ადამიანის გონება მუშტებზე ძლიერია.

უვიცობა ყველა ბოროტების მშობელია.

ყოველი კაცი იმდენი ღირს, რამდენადაც თავს იფასებს.

მადა ჭამაში მოდის.


ჟან დ’არკი - Jeanne d’Arc

ავტორი: admin ვისგან 2-05-2011, 23:31  |  კატეგორია: მთავარი / ბრძნული / ბრძნული აზრები
ჟან დ’არკი (Jeanne d’Arc), ორლეანელი ქალწული (ფრანგ.: la Pucelle d’Orléans)[1] (დ. 6 იანვარი, 1412, სოფ. დომრემი, ზემო მაასი — გ. 30 მაისი, 1431, რუანი), საფრანგეთის სახალხო გმირი, რომელიც ასწლიანი ომის (1337—1453) დროს 1429—1430 ხელმძღვანელობდა ფრანგი ხალხის ეროვნულ-განმათავისუფლებელ ბრძოლას ინგლისელთა წინააღმდეგ, დაიბადა გლეხის ოჯახში.


თუნდაც ასო–ასო დამკეპოთ და სული ამომიგლიჯოთ, მაშინაც არ შევცვლი ჩემს ჩვენებას, რადგან მე რომ სხვა ვთქვა, ყოველთვის იქნება საბაბი დამცირებისა, რომ სიტყვა გადამათქმევინეს.

თუ ჩემში არაა ციური მადლი, დაე უზენაესმა მომივლინოს ის, და თუ არის, ნუ წამართმევს ამ წყალობას.

რატომ მეჭირა საფრანგეთის დროშა? ჩემმა დროშამ დიდებით გამოიარა ბრძოლის ქარცეცხლი, მას ნება ჰქონდა ზიარებოდა ზლევის დიდებასაც.

თუ კარი ღია იქნება, მე გავიქცევი, რათა დავრწმუნდე, რომ უფალს სურს ჩემი სამართლიანი საქმის გადარჩენა.


ქართული ტრადიციული სამზარეულო

ავტორი: admin ვისგან 2-05-2011, 23:19  |  კატეგორია: მთავარი / ფესვები / ტრადიციები
საქართველოს ყოველ მხარეს მისთვის დამახასიათებელი სამზარეულო აქვს. კახეთში უფრო პოპულარული ხორცის კერძებია, რაც მეცხოველეობის განვითარებასთანაა დაკავშირებული. ხშირად მზადდება მწვადი, ხინკალი, ხაშლამა, ჩაქაფული.

მწვადი - წალამზე (ვაზის ხმელი ტოტების ნაკვერჩხალი) შემწვარი ღორის, ხბოს, ან ბატკნის ხორცი; დელიკატესად ითვლება სუკის მწვადი. ხორცს სპეციალურ ჩხირებზე - შამფურზე აგებენ, რისთვისაც ხშირად თხილის ჯოხებს გამოიყენებენ. წალამი და თხილის შამფური კერძს განსაკუთრებულ არომატს სძენს. ხშირად ხორცს შეწვამდე რამდენიმე საათით ადრე სპეციალურად დამზადებულ მარინადში აჩერებენ. ამგვარი წესით დამზადებულ მწვადს ბასტურმას უწოდებენ. მწვადს თან ახლავს პომიდვრის წვენისაგან დამზადებული საწებელი ან ტრადიციული ქართული სოუსი - ტყემალი, რომელსაც ტყემლის ან ღოღნაშოს ნაყოფისგან ამზადებენ. მწვადთან, როგორც წესი, წითელი ღვინო ისმევა.

ხინკალი - თხელი ცომის ფირფიტებში გახვეული საქონლისა და ღორის ხორცის შერეული ფარში. იხარშება მარილიან წყალში ხუთი-შვიდი წუთის განმავლობაში. ხინკალი მთიელთა კერძად ითვლება, თუმცა იგი ბარის მოსახლეობაშიც არანაკლებ პოპულარულია. მთაში მას ცხვრის დაკეპილი ხორცისაგან ამზადებენ. მთაში ხინკალს ყველა დღესასწაულზე ამზადებენ. საუკეთესოდ ის ხინკალი ითვლება, რომელის ცომსაც უფრო მეტი ნაკეცი - "ნაოჭი" აქვს. ხინკალს, როგორც წესი, ლუდს აყოლებენ.

ჩაქაფული - ტყემალში, ტარხუნასა და სხვადასხვა მწვანილში ჩათუშული ხბოს ან ბატკნის ხორცი, შეზავებული თეთრი ღვინით.

ხაშლამა - ახლადდაკლული საქონლის მოხარშული ხორცი.

კახეთში ძალზე პოპულარულია თუშური, გუდაში (ცხვრის საგანგებოდ გამოყვანილი ტყავისაგან დამზადებული ტომარა) გამოყვანილი ცხვრის ყველი - გუდის ყველი, მას ძირითადად მწყემსები ამზადებენ.

შოთის პური ნავისებური ფორმის სპეციალურ ღუმელში - თონეში გამომცხვარი პური. თონე - თიხისაგან გამოყვანილი, გამომწვარი, აგურით ან ქვით გარშემორტყმული, ნაწილობრივ მიწაში ჩაფლული ღუმელი; თონე ნაკვერჩხალზე ღვივდება, მის გაცხელებულ კედლებზე ცომი ეკრობა და თანაბრად ცხვება.

კახეთში მრავლად არის ბოსტნეული, მწვანილი და სეზონური ხილი.

ძალზე პოპულარულია ყურძნის წვენისაგან დამზადებული დესერტი - ფელამუში და ჩურჩხელა.

ჩურჩხელას, ტრადიციულად, ყურძნის კრეფის დროს - რთველზე ამზადებენ. ყურძნის წვენი ნელ ცეცხლზე იხარშება, როდესაც იგი საჭირო კონსისტენციას აღწევს, ფქვილით აზავებენ და მასში ძაფზე აცმულ ნიგოზს ან თხილს ავლებენ. ამის შემდეგ ჩურჩხელა იკიდება და ორი კვირის განმავლობაში შრება.

ჩურჩხელა მეტად სასარგებლო და ნოყიერი საკვებია. ცნობილია, რომ მას ხშირად მეომრებსა და მწყემსებს ატანდნენ საგზლად.


ქართული სუფრა

ავტორი: admin ვისგან 2-05-2011, 23:13  |  კატეგორია: მთავარი / ფესვები / ტრადიციები
ქართული სუფრა საქართველოს კულტურის ნაწილს წარმოადგენს. მას თავის განაწესი და ერთგვარი რიტუალური ფორმა აქვს. სუფრას ტრადიციულად "თამადა" უძღვება, იგი სუფრის წევრების მიერ არის არჩეული.

თამადა გამორჩეული თვისებების მქონე, სიბრძნით, ორატორული ნიჭით და იუმორის გრძნობით დაჯილდოვებული ადამიანია. თუ სუფრა ძალიან ხალხმრავალია, თამადა მოადგილეებს ირჩევს. თამადა გარკვეული თანმიმდევრობით წარმოსთქვამს სადღეგრძელოებს, რომლებსაც შემდგომ სუფრის დანარჩენი წევრები განავრცობენ. თუ სუფრაზე სადღეგრძელოს წარმოთქმა გსურთ, ნებართვა თამადისაგან უნდა აიღოთ. შემდეგ სადღეგრძელოს სუფრის ის წევრი წარმოთქვამს, ვისთანაც თამადა "ალავერდს" გადავა. ალავერდი სადღეგრძელოს გადაცემის ტრადიციული ფორმაა.

ქართულ სუფრაზე ყველაზე ხშირად სიტყვა "გაუმარჯოს" გაიგონებთ. დღეგრძელობის ასეთი ფორმა სათავეს წარსულიდან იღებს, როდესაც მეომრებს გამარჯვებას უსურვებდნენ. ქართულ სუფრას ტრადიციულად თან ახლავს ქართული მრავალხმიანი ცეკვა და სიმღერა.

Qartuli supra

ქართული ტრადიციები

ავტორი: admin ვისგან 2-05-2011, 23:02  |  კატეგორია: მთავარი / ფესვები / ტრადიციები


ცნობილი ფაქტია, რომ კულტურული მრავალფეროვნება სხვადასხვა ტრადიციების შეჯერების შემდეგ ყალიბდება და ეს მოვლენა პროგრესის ერთ-ერთ აუცილებელ ელემენტადაა შეფასებული. თუმცა საუბარია მხოლოდ სხვა ხალხების კარგ და მისაღებ ტრადიციებზე. ქართველი ისტორიკოსებისა და ეთნოგრაფების აზრით, კი ჩვენ სხვა ხალხისაგან სუფრული ტრადიციების უმეტესად ცუდი მხარეები შევითვისეთ და სწორედ ამიტომაცაა, რომ ნამდვილი, ღირებული ქართული ადათების მოძიება ძალიან გვიან, 21-ე საუკუნეში გვიწევს. არადა, ის, რაც ათეულობით წლების განმავლობაში ქართული სუფრის უძველესი ადათი გვეგონა, შესაძლებელია ყველაფერი იყო ქართულის გარდა. როგორი იყო ნამდვილი ძველქართული სუფრა, ამის დასადგენად გადავწყვიტეთ ისევ ეთნოგრაფებისათვის მიგვემართა.
აღმოსავლეთ საქართველოში, გლეხებსა და თავადებს მეტ-ნაკლებად მსგავსი წეს-ჩვეულებები და სუფრის ტრადიციები ჰქონდათ. განსხვავება უფრო დასავლეთ საქართველოშია თვალშისაცემი. დავიწყოთ იმით, რომ იმერეთში, სამეგრელოსა და გურიაში ქეიფი მაქსიმუმ სამი საათის განმავლობაში გრძელდებოდა. სუფრის წინამძღოლი შესაძლებელი იყო ქეიფისას რამდენჯერმე შეცვლილიყო. საერთოდ, ცნობილია, რომ მე-19 საუკუნემდე ქართული სუფრა უფრო თავისუფალი იყო და ხშირად, როგორც დღეს ამბობენ, “ყველა თავისი ჭიქის თამადა იყო”, თუმცა სუფრის წინამძღოლის ინსტიტუტი იქაც არსებობდა. თავადების სუფრა უფრო დიდხანს გრძელდებოდა. აღმოსავლეთ საქართველოში, ძირითადად კი ქართლ-კახეთში იყო შემთხვევები, როდესაც ბატონი და გლეხი ერთ სუფრაზე ქეიფობდნენ. საერთოდ ქართლ-კახეთში კლასობრივი განსხვავება ძალიან თვალშისაცემი არ იყო, როგორც მაგალითად აფხაზეთში, სადაც აზნაურიც კი არ იკადრებდა გლეხთან პურის გატეხვას. ცნობილი ამბავია, რომ გიორგი ამილახვარს ძალიან უყვარდა გლეხებთან ქეიფი და იმასაც კი ამბობდა: “გლეხებთან ქეიფს სხვა ეშხი აქვსო”.


ძვ. წ. II საუკუნემდე - კლარჯეთი

ავტორი: admin ვისგან 2-05-2011, 22:27  |  კატეგორია: მთავარი / ფესვები / ისტორია
ქართულენოვანი წერილობითი ძეგლები და საისტორიო ტრადიცია კლარჯეთს ქართლის ნაწილად განიხილავს. ქართლის ცხოვრების მიხედვით, თარგამოსის მიერ შვილებს შორის ქვეყნის განაწილების შემდეგ კლარჯეთი ქართლოსს ერგო. ქართლოსის ძემ მცხეთოსმა თავის შვილს ოძრხოსს გადასცა დერიტორია „ტასისკარითგან ვიდრე ზღუამდე სპერისა“, ე. ი. სამხრეთ-დასავლეთ საქართველოს პროვინციები, რომელთა შორის იყო კლარჯეთიც. ოძრხოსს მიაწერენ ასევე ციხე-ქალაქ თუხარისის დაარსებას, რომელიც კლარჯეთის უძველეს პოლიტიკურ ცენტრს წარმოადგენდა.
IV-III საუკუნეების გასაყარზე, როდესაც იბერიის სამებო ჩამოყალიბდა, კლარჯეთი მის შემადგენლობაში შევიდა. თუმცა, როგორც ირკვევა, იბერიის სამეფოში შეერთება იოლად არ მომხდარა. ლეონტი მროველის ცნობით, ამ მხარის შესაერთებლად ფარნავაზს განსაკუთრებული ძალისხმევა დასჭირდა. თხზულება „ქართველთა მეფეთა ცხოვრებაში“ აღნიშნულია, რომ ფარნავაზმა ერთ წელიწადში შეძლო მთელი ქართლის დაკავება, თუმცა ვერ შევიდა კლარჯეთში, რადგან კლარჯეთის სიმაგრეებში მისი მოწინააღმდეგე, ალექსანდრე მაკედონელის მიერ ქართლის ერისთავად დატოვებული აზონ პატრიკი გამაგრდა. ფარნავაზს, რომლის მომხრეებიც უკვე იყვნენ მისი მომავალი სიძე — ეგრისის ერისთავი ქუჯი, ასევე ოსები, ლეკები და აზონისაგან განდგომილი ათასი რჩეული მხედარი, მოუწია დახმარების თხოვნა სელევკიდი მეფის ანტიოქე I სოტერისათვის (ძვ. წ. 293-261), რათა მას თავისი ჯარი მიეშველებინა. მხოლოდ ამგვარი კოალიციური ჯარით შეძლო მან მომდევნო წელს აზონის დამარცხება და კლარჯეთის შემოერთება.
აღსანიშნავია, რომ „ქართველთა მეფეთა ცხოვრებაში“ დაცულ ამ ცნობას ეწინააღმდეგება „მოქცევაჲ ქართლისაჲ“, რომელშიც აზონისა და ფარნავაზის კონფლიქტი კლარჯეთის გარშემო საერთოდ არ ჩანს. „მოქცევაჲ ქართლისაჲს“ მიხედვით, აზო (იგივე აზონი) ქართლის პირველი მეფეა, რომელიც მშვიდობიანად მეფობს და თავისი სიკვდილით კვდება. ფარნავაზი მის შემდეგ ჯდება ტახტზე. კლარჯეთი აქ საერთოდ ნახსენები არაა. მნიშვნელოვანია აზოს წარმომავლობა ამ თხზულების მიხედვით — ის მოხსენიებულია, როგორც არიან-ქართლის მეფის ძე, ეს კი, ერთ-ერთი აზრით, სამხრეთ–დასავლეთი კავკასია ან ჩრდილო–აღმოსავლეთი ანატოლიაა, ანუ მხარე, რომელიც კლარჯეთსაც მოიცავდა, ან უშუალოდ ემეზობლებოდა მას. ნ. ხაზარაძე ფიქრობს, რომ სწორედ კლარჯეთი იყო აზოს ქვეყანა.
ფარნავაზმა იბერიის სამეფო რვა ადმინისტრაციულ ერთეულად დაყო, რომელთა სათავეშიც ერისთავები იდგნენ. ერთ–ერთი საერისთავო სწორედ კლარჯეთი იყო, რომელიც გარდა საკუთრივ კლარჯეთის პროვინციისა, მოიცავდა შავშეთსა და ამიერ–ტაოს.


ძვ. წ. II-I საუკუნეები - კლარჯეთი

ავტორი: admin ვისგან 2-05-2011, 22:26  |  კატეგორია: მთავარი / ფესვები / ისტორია
ძვ. წ. II საუკუნეში სომხეთის გაძლიერებისა და იბერიის წინააღმდეგ წარმატებული ექსპანსიის შედეგად, ამ ორ სამეფოს შორის საზღვარმა ჩრდილოეთით გადმოიწია და იბერიის მთელი რიგი პროვინციები სომხეთის შემადგენლობაში შევიდა. არსებობს მოსაზრება, რომ ამ პროვინციათა შორის კლარჯეთიც იყო. ამ დასკვნის გამოსატანად მკვლევარები საფუძველს სტრაბონისა და კლავდიოს პტოლემაიოსის ცნობებში ნახულობენ, თუმცა მეცნიერთა შორის აზრთა საკმაო სხვადასხვაობაა ამ საკითხზე, კერძოდ, საეჭვოა ამ ავტორებთან თვითონ კლარჯეთის მოხსენიების ფაქტიც.
კლავდიოს პტოლემაიოსის (ახ. წ. 100–178) „გეოგრაფიულ სახელმძღვანელოში“ აღნიშნულია, რომ არმენიის (სომხეთის) ის ნაწილი, რომელიც მდინარე ევფრატს, კიროსსა (მტკვარი) და არაქსს შორის მდებარეობს, სხვა ოლქებთან ერთად მოიცავს „კატარძენეს“. აქვე დაზუსტებულია მისი ლოკალიზაციაც — მოსხურ მთებთან, ე. წ. ბოხების ზემოთ. ჯერ კიდევ XIX საუკუნეში ჰ. კიპერტმა გამოთქვა მოსაზრება, რომ კატარძენე არის გვიანდელი გადამწერის მიერ დამახინჯებული „კალარძენე“, რაც კლარჯეთს შეესაბამება. ეს მოსაზრება დიდი ხნის განმავლობაში მიღებული იყო უკამათოდ. იგი გაიზიარეს კ. მიულერმა, ი. მარკვარტმა და ჰ. ჰიუბშმანმა. თუმცა, შემდგომში ზოგიერთმა მეცნიერმა ეჭვის თვალით შეხედა კატარძენესა და კლარჯეთის იგივეობას. ის ნაძალადევად და უსაფუძვლოდ ჩათვალა გ. ღაფანციანმა. განსაკუთრებით მკაცრად გაილაშქრა და უარყო ამგვარი გაიგივება პავლე ინგოროყვამ, რომელმაც კლავდიოს პტოლემეოსის ამ ცნობას ვრცელი პასაჟი მიუძღვნა. ასევე დ. მუსხელიშვილი და ნ. ხაზარაძეც ფიქრობენ, რომ კატარძენე და კლარჯეთი სხვადასხვაა. ისინი კატარძენეს კლარჯეთზე ბევრად უფრო სამხრეთით, ევფრატის სათავეებში ასახელებენ. მომხრეები კვლავ ჰყავს ტრადიციულ თვალსაზრისსაც — მას იზიარებს გ. მელიქიშვილი, ნ. ლომოური, და თ. ყაუხჩიშვილი.
სტრაბონის „გეოგრაფიაში“ იმ მხარეთა შორის, რომლებიც სომხეთმა იბერიას წაართვა, დასახელებულია ხორძენე. ი. მარკვარტმა გამოთქვა აზრი, რომ ეს არის დამახინჯებული „ხოლარძენე“ და იგი პტოლემეოსის კატარძენესთან და კლარჯეთთან გააიგივა. ეს აზრი გააკრიტიკა პავლე ინგოროყვამ და აღნიშნა, რომ ხორძენე სომხური პროვინციაა ზემო ევფრატის აუზში. ხორძენესა და კლარჯეთის იგივეობა უარყვეს ასევე ი. მანანდიანმა, ს. ჯანაშიამ, თ. ყაუხჩიშვილმა, დ. მუსხელიშვილმა და ნ. ხაზარაძემ.
ძვ. წ. II-I საუკუნეებში კლარჯეთის სახელმწიფოებრივი კუთვნილების საკითხი საკმაოდ ბუნდოვანია. სტრაბონი წერს, რომ მის დროს მოსხების ქვეყანა (ისტორიული სამხრეთ–დასავლეთი საქართველო, მესხეთი) სამადაა გაყოფილი. მისი ერთი ნაწილი კოლხებს ეკუთვნით, მეორე იბერებს, ხოლო მესამე არმენიელებს. პტოლემეოსისა და სტრაბონის ცნობებზე დაყრდნობით მეცნიერები დაბეჯითებით ვერ ამტკიცებენ, რომ ამ პერიოდში კლარჯეთი სომხეთის სამეფოს შემადგენლობაში შედიოდა. ასევე, როგორც პავლე ინგოროყვა აღნიშნავს, არც ისაა ცნობილი, კოლხეთის ნაწილს წარმოადგენდა იგი თუ იბერიისას. დ. მუსხელიშვილი ფიქრობს, რომ კლარჯეთი, შავშეთი და აჭარა მთლიანად კოლხეთს უნდა მიეერთებინა, თუმცა ამ მოსაზრებას არ ასაბუთებს.


I-IV საუკუნეები - კლარჯეთი

ავტორი: admin ვისგან 2-05-2011, 22:24  |  კატეგორია: მთავარი / ფესვები / ისტორია
ახ. წ. I საუკუნიდან თანდათან ძლიერდება იბერიის სამეფო და იპყრობს კოლხეთის ნაწილს. ფლავიუს არიანეს „პერიპლუსის“ ცნობით, 131 წელს, შავიზღვისპირეთში მისი მოგზაურობის დროს, ზღვისპირა კლარჯეთში მცხოვრები ძიდრიტების ტომი იბერიის მეფე ფარსმან II–ს ემორჩილებოდა. სავარაუდოა, რომ იბერიის დაქვემდებარებაში შედიოდა ასევე მთელი დანარჩენი კლარჯეთიც. კლარჯეთს ისევ ერისთავები ედგნენ სათავეში, რომლებიც, როგორც ჩანს, ყოველთვის ლოიალურები არ ყოფილან სამეფო ხელისუფლებისადმი. დღემდე მოღწეულ ძეგლებზე დაკვირვებით იქმნება შთაბეჭდილება, რომ კლარჯეთი თავისი ურჩობით გამოირჩეოდა და ხშირად პრობლემებს უქმნიდა მცხეთის კარს. ქართლის ცხოვრების მიხედვით, I საუკუნეში კლარჯეთის ერისთავმა მის სამფლობელოში ჩასული წმინდა ანდრია მოციქულისადმი შემწყნარებლური დამოკიდებულებისათვის მეფე ადერკის რისხვა დაიმსახურა. III საუკუნის შუახანებში კლარჯეთის ერისთავი დასავლეთის ოთხ სხვა ერისთავთან ერთად აუჯანყდა მეფე ამაზასპს. 368 წელს, როცა მეფე ვარაზ-ბაქარმა სპარსეთის დახმარებით თითქმის მთელი შემდგომი საქართველო — ქართლი, ჰერეთი და ეგრისი დაიმორჩილა, კლარჯეთი ვარაზ–ბაქარს განუდგა და ბერძნებთან გაერთიანდა:
“განდგნეს კლარჯნი ვარაზ–ბაქარისაგან და მიერთნეს ბერძენთა. და დაიპყრეს ბერძენთა თუხარისი და ყოველი კლარჯეთი ზღჳთგან არსიანთამდე”
ამ ცნობას ადასტურებს ლათინურენოვანი ბერძენი ისტორიკოსი ამიანე მარცელინეც, როცა წერს, რომ რომაელებმა ქართლის იმ ნაწილში, არმენიასა და ლაზეთს ესაზღვრება, ხელისუფლება თავიანთ მომხრე უფლისწულს — სავრომაკს (საურმაგს) გადასცეს. საზღვარი ასფაგურის (ვარაზ-ბაქარის) და სავრომაკის სამფლობელოებს შორის, როგორც ამიანე აღნიშნავს, მდინარე მტკვარზე გადიოდა. დ. მუსხელიშვილი აღნიშნავს, რომ აქ მტკვარი მცხეთამდე კი არ იგულისხმება საზღვრად, არამედ მხოლოდ ზემო დინებაში და, ამიტომ, საურმაგის სამფლობელოდ კლარჯეთი, სამცხე, აჭარა და ჯავახეთ–არტაანის ნაწილი (მტკვრის დასავლეთით) უნდა ვიგულისხმოთ. ამგვარად, 370 წელს კლარჯეთი ქართლს გამოეყო და აღმოსავლეთ რომის იმპერიას დაექვემდებარა.


ეთნიკური შემადგენლობა ანტიკურ ხანაში - კლარჯეთი

ავტორი: admin ვისგან 2-05-2011, 22:22  |  კატეგორია: მთავარი / ფესვები / ისტორია
გ. მელიქიშვილი აღნიშნავს, რომ სამხრეთ საქართველოს მხარეთაგან (ჯავახეთი, კოლა, არტაანი, სამცხე, აჭარა, კლარჯეთი) „ქართლის ცხოვრებაში“ მხოლოდ კლარჯეთის მცხოვრებლები — კლარჯები მოიხსენიებიან საკუთარი ეთნონიმით. ლეონტი მროველისა და ჯუანშერის თხზულებებში სიტყვა „კლარჯნი“ იმავე ეთნიკური მნიშვნელობის სიტყვაა, როგორც „ქართველნი“ (ქართლელები, იბერიელები) და „მეგრელნი“. გარდა ამისა, როგორც ჩანს, თვითონ კლარჯებს შორისაც არსებობდა გარკვეული სუბეთნიკური ჯგუფები. დავით ხოშტარია შესაძლებლად მიიჩნევს, რომ ერთ–ერთ ასეთ ჯგუფს წარმოადგენდნენ ძიდრიტები, რომლებსაც ფლავიუს არიანე იხსენიებს ზღვისპირეთში.
კლარჯთა ეთნიკურ წარმომავლობაზე წერილობით ძეგლებში რაიმე მინიშნება არ მოიპოვება. მეცნიერები ამ საკითხის გასარკვევად დიდ მნიშვნელობას ანიჭებენ ტოპონიმებს. დავით ხოშტარიას მითითებით, ისეთი ტოპონიმები, როგორიცაა ოპიზა და არტანუჯი, საკმარის საფუძველს იძლევა იმის დასადგენად, რომ კლარჯები ჭანური მოდგმის ხალხი იყო. ეს აზრი პირველად ნიკო მარმა გამოთქვა:
“კლარჯეთი და მასთან მჭიდროდ დაკავშირებული ტაოს მხარე თავისი ისტორიული ცხოვრების გარიჟრაჟზე წარმოგვიდგება თუბალ–კაინური ანუ ივერიულ–ჭანური (иверо-чʼанский) მოსახლეობით, რომელიც ქართულს (грузинский или кʼартʼский) ენათესავება.
(იქვე განმარტებულია, რომ иверы–ში მერმინდელი მეგრელები იგულისხმებიან)”
ოპიზის მონასტრის შესახებ მსჯელობისას ნიკო მარი აღნიშნავს:
“ოპიზის დამაარსებლები იყვნენ თუბალ–კაინები, სახელდობრ ან ივერები (მეგრელები), ან ჭანები (ლაზები).”
რამდენადაც ოპიზის მონასტერი V საუკუნეზე ადრე არ დაარსებულა, დავით ხოშტარიას მითითებით, უნდა ვიგულისხმოთ, რომ ნიკო მარი ივერ–მეგრელებსა და ჭან–ლაზებს ამ დროისათვისაც კლარჯეთის მოსახლეობის ძირითად ნაწილად მიიჩნევდა. მისივე მითითებით, ნიკო მარის ეს აზრი შესაძლოა მართალიც იყოს, თუმცა უფრო საფიქრებელია, რომ კლარჯეთის ჭანურმა მოსახლეობამ ადრევე განიცადა ძლიერი ქართიზაცია. გ. მელიქიშვილის აზრით, კლარჯები უკვე ანტიკურ ხანაში შეერწყნენ მესხეთის ქართველ (картский) ტომებს და ამ ტერიტორიაზე ქართული ელემენტი წამყვანი გახდა როგორც პოლიტიკური, ისე კულტურულ–ეთნიკური თვალსაზრისით.



წინა შემდეგი 1 2 3 4 5 6 7 8