რუქა ანუ მცირე ესკიზი ჩვენებურ ახალ წელზე
და თქვამ რუქამ არაკი: ადრე ყველაფერი ბრწყინავდა, ღამით – სანამ საათი თორმეტს ჩამოკრავდა – ცა ფანტელებს გვჩუქნიდა, თოვლის პაპა – რამე ნუგბარს, მერე ჩვენს სურვილებს წაიღებდა სადღაც იდუმალ სამეფოში და იქიდან მთელი წელი გვწყალობდა და გვწყალობდა.
რუქასი არ ვიცი და მე ასე მახსოვს: ახალ წელს შუქი უნდა მოსულიყო და ალბათ მთელი დღე იქნებოდა, ცოდვა გამხელილი ჯობს, ვერც ამის გამო შევიყვარე – მაგრამ აქვე დავძენ: ახალი წლის დღეებს – საგანგებოდ დაკლული ღორის სისხლით ეზო-ატალახებულ და გამურულ სოფელში თუ დედაქალაქის გლამურულ (კორექტორმა ამისწინა ეპითეტი არ დააკოპიროს შემთხვევით) ფართ-კონცერტ-კარნავალებზე ყოველთვის დასდევს უცნაური, სხვა დღეებისთვის უცხო სუნი. ეს სხვებსაც კარგად შეუნიშნავთ.
ასეა, რაც აქვს, ვერ წაართმევ.
ჰოდა, წლების მერე კეთილმა ბიძიებმა (ან ბაბუებმა, ოღონდ თოვლის არა) და კეთილი ინებეს და როგორც ძველი პიესებშია ხოლმე, ვიყავით უკვე "იგივენი და მეორე-მესამე დღესაც ჩაუმქრალი შუქი”. იგივენში ვგულისხმობ აუცილებელ გარემოს, აუცილებელ უძილობას, აუცილებლად გადატვრთულ სატელოფონო ქსელებს, აუცილებელი გოზინაყით და პრეზიდენტის მოლოცვით, თითქმის აუცილებელი რუსული ტელეარხების მუსიკალური შოუებით ("მოსკოვს უფრო კაი ესტრადა აქვს”), თოფ-ავტომატთა აუცილებელი გრიალით, აუცილებელი ნაძვის ხით, ნახევრადაუცილებელი ჩიჩილაკით.
საახალწლო მზადება ჩვენთან გვიან იწყება და ვერავინ ვერაფერს ვერ ასწრებს, ან გვიან არ იწყება და მაინც ვერაფერს ასწრებენ და ამ მზაობით ყველა უკმაყოფილოა, თუმცა ბედს შეგუება გვიწევს – ახლა წელს ცუდ ხასიათზე ყოფნა და წუწუნი არ შეიძლება.
რა ვუყოთ, რომ ახალ წელს ჩვენთან თოვლი არ უყვარს (თუმცა აშკარად მოუხდება).
ახალ წელს ტელევიზორებს აგერ უკვე ორმაცდაათი წელია "ბედის ირონია ანუ გაამოთ” (ქართულად "კუჩხი ბედინერი”) დაებედათ და საზეპიროსავით იმეორებენ.
ახალ წელს რესტორნებს და ქართველ პოპ-ვარსკვალავებს იშვიათი, განსაკუთრებული და საზეიმო ოფლი სდით (თუმცა ანდაზად თქმულა, "ფულს ოფლი არ აქვსო”)
ახალი წელი თბილისში "შიდა” დღესასწაულია ანუ ოთახის ფართი თუ პონტი, რადგან სახალხო-საშარო (შარა – როგორც ქუჩა, თორემ შარი – კი) ამბები ვერ შეითვისა. ამიტომაც ახალი წლის წინა დღეს დედაქალაქი აგონიაშია, ქუჩებს საცობები ახრჩობს და მერე უცებ, თითქოს სული ამოხდაო, შვიდი დღე გარე-თბილისი გულაღმა წევს და ძინავს.
ახალი წელი რომ ორია, ახალი არაა.
ახალ წელს, მოგვწონს თუ არა, ჩვენ ყველანი რუქები ვართ – არაკებს ვამბობთ.
სულ ასე იქნება.
თბილისურ–ბათუმური live-story
ორი კონცერტის ზერელე კომპარატივისტიკა
ჯერ კიდევ მაშინ, როცა მარკ ტვენს სამუელ კლემენსი ერქვა, ერთი წვეულებიდან შინ დაბრუნებულმა მეგობარს მისწერა: "გამოგიტყდები, სუფრაზე ორგვარი სასმელი ჰქონდათ და არც ერთ მათგანს ვეტანები, მაგრამ ჩემი სამოქალაქო შეგნება იმდენად კი გაიზარდა, რომ პატივსცემით მოვეკიდო სხვების გადაწყვეტილებას და სულ ერთია, მათი პირისგემო აღმეტება ჩემსას თუ ჩამორჩება".
ამ ამბავს იმადაც ვიხსენებ, რომ მე არც ოპერის მსმენელი გახლავართ და არც პოპ–ესტრადის, მაგრამ ბუნებრივია, კლემენსის აზრს ვიზიარებ და მიუხედავად იმისა, ჩამორჩება თუ აღემატება ჩემი მუსიკალური გემოვნება ხსენებულ ჟანრებს, მომხრე ვარ ორივე ტიპის კონცერტი ხშირად გაიმართოს. მაგრამ აქ პატარა ნიუნსია და ამ ნიუანსშია ძაღლის თავი დამარხული თუ როგორც იტყოდნენ ჩვენი მომღერალი წინაპრები...
ლიტერატურის თეორიაში არსებობს ასეთი ცნება – კომპარატივისტიკა ანუ ისტორიულ-შედარებითი მეთოდი. მეცნიერი იღებს ორი სხვადასხვა ეპოქისა და გნებავთ, ჟანრის ტექსტს და განიხილავს მათ მსაგავსებასა და სხვაობას, შესაბამისად სიავკარგის რაობაზეც წაუცდება ხელი.
ასეც მივუდგეთ ამ საქმეს. სცენარი ნახევრად კლასიცისტურია, ან დროის ერთიანობა დაცულია, ადგილის – არა. ბათუმი – თბილისი (რიგითობა შეგნებულად განვაწესე, კონკრეტულ მოვლენათა სიდიდის მიხედვით).
ბათუმი – მსოფლიო მასშტაბის ქართველი შემსრულებლები და ბონუსთ–ბონუსი – ხოსე კარერასი.
თბილისი – გაურკვეველი მასშტაბის ქართველი შემსრულებლები და ბონუსთ–ბონუსი – ილია ჭავჭვაძე, კი არა და "რა გითხრათ, რით გაგახაროთ?"
მე ტელევიზორიდან ვჭვრეტდი ნაწილ–ნაწილ და მერე ცალ–ცალკე.
ზემოთ ვთქვი პატარა ნიუანსზე და ადვილად მიმიხვდით, ხარისხზე მივანიშნებდი. ისევ რომ შევაწუხოთ მარკ კლემენსი, არავითარი საწინააღმდეგო არ მაქვს, მოსურნე ხალხს ვთქვათ არაყი ასვან (შეძლებისდაგავარად მოვიფიქრე ჩემთვის უარესი სასმელი), ოღონდ ხარისხიანი იყოს. დიახ, დიახ, თბილისურ კონცერტზე მოგახსენებთ, თქვენ მოგახსნებთ და "მოდი, სახეს ნუ მალავ!“ (ამონარიდი ერთი ძველი ჰიტიდან). ახლა ალბათ ორიგნალურს და ახალს არაფერს ვამბობ: რომ ამოვიდა ყელში ეს ერთი და იგივე სახეები, მდარე მელოდიები და კიდევ უფრო მდარე ტექსტები, კიდევ და კიდევ უფრო მდარე (თუ აქ სხვა ეპითეტი უნდა?)ხმით ნამღერი (2010 წლის კონცერტზე საუბრისას ამ უკანასკნელზე ხაზგასმით, რადგან მრავალჯერნახად არაყს დაეწაფნენ ქართველი პოპ–ვარსკვლავები ანუ შლაგერებს აქართულებდნენ და დედაქალაქის აფერადებულ ჭერში აწყობდნენ). მაგრამ მეც თუ არ გითხარით და იმ სხვა თანამოაზრე მომხსნებლებმაც გაკმინდეს ხმა, ნამდვილად დაგავიწყდებათ და შეეჩვევით (ქართული სენი). მოკლედ, თბილისური კონცერტი მორიგი მხრების აჩეჩვა იყო, აი ისეთი, რომელიც გულისხმობს: "რაც არ შემიძლია, რა ვქნა?". მართლაცდა რა ქნას. "ადგეს და გაჩუმდეს" – მეტყვით, თქვენ, ჩემო გულისხმიერო და კარგო მკითხველო (უცებ ისევ ილია ჭავჭვაძემ შემახსენა თავი). მაგრამ აბა როგორ?
ბათუმის კონცერტზე ბევრს ვერაფერს გეტყვით, თუნდაც იმიტომ რომ ერთი ხანობა ცოტა ჩამთვლიმა და ფეხბურთი მეგონა (კომენტატორებს ვგულისხმობ), მაგრამ დავუჯერებ ამ საქმეში ჩახედულ ხალხს და დავეთანხმები: ვარსკვლავი (ები) მაინც ვარსკვლავია და ალბათ ბოლო დროის ყველაზე გამართული ქართული საახალწლო კონცერტიც შედგა.
თბილისი კი, რა ვიცი, მომავალ წელს მაინც ჩამოიყვანონ U2, მეც გამიხრდება,დარწმუნებული ვარ ბონოსაც და ქართველი ესტრადელებიც რამე ახალ ჰიტს ხომ ისწავლიან და ისწავლიან.
აქა ვდგავარ ანუ ფეხბურთის საქმე
"მესხმა ბურთი გაიტანა კარში,
სახიფათო მდგომარეობაში" საოჯახო ზეპირისტყვიერების ისტორიკოსები დღემდე დაობენ, მე მეკუთვნის ეს სტრიქონები თუ ჩემს ბიძაშვილს. ღრმა ბავშვობა იყო, ცოტაც რომ ამოვცურე, ასე გაგრძელდა –
გურიაში ფეხბურთის მოედანი ხშირ შემთხვევაში ქუჩა იყო, სადაც მანქანა ისეთივე სიხშირით ჩამოივლიდა, რაც სიხშირითაც შიშველი ფანები ჩამორბიან ნამდვილ სტადიონებზე. დარტყმას "დაყუდება" ერქვა. თუ მეკარეს ძლიერი ბურთების ეშინოდა – "დაყუდება არ იყო". ბურთი ძელს არ ხვდებოდა, თუ კი, მაშინ კარის ზომა იზრდებოდა – ძელის მაგივრობას ქვა სწევდა. ფეხები სულ დალეწილი გვქონდა – "აბა ბალეტს ხომ არ ვცეკვადით" ჰო, ალბათ ყველგან ასე ხდებოდა. არა მარტო ჩვენს ქვეყნაში. ადამიანებს, როგორც წესი, სწორედ ასე დაწყებული ისტორიები გვიყვარს– ისინი ხომ ღარიბ უბნებში იზრდებოდნენ, აი პელე ჩვრის ბურთით თამაშობდა, მარადონა ფორთოხლით, აგერ ახლა რიბერი ლამის მეკურტნედ მუშაობდა და რუნი ვიღაც ჯიბგირებთან მუშტი–კრივით ამთავრებდა "მატჩს". სანაკრებო განხრით მე ინგლისი გულშემიტკვარი ვარ. ეს არ ვიცი საიდან მოდის – ვერაფრით ვიტყვი – ერთ დღეს მაკმანამანის ლამაზ პასს ვუყურე, როვალდოს ფინტს ვამჯობინე და ავირჩიე მეთქი. უფრო ბრმა ამბავს გავს –ალბათ ყველა ასე ირჩევს თავიდან – თითქმის თვალდახუჭული და მერე ჭირში თუ ლხინში გვერდით უდგას საყვარელ გუნდს. არგენტინა ჩემი მტერია (ბრჭყალები რომ დავსვა – ყალბი იქნება). განა არ ვიცი, რომ ხშირად გვჯობნიან ხოლმე (ეს უცხო გუნდებზე პირველ პირში ლაპარაკიც ფეხბურთის სენთაგანია), რომ მარადონას იმ საღამოს ხელიც ღმერთის ჰქონდა და ფეხიც, რომ ოუენის მცირე რევანში და ბექემის მიკნავლებული თერთმეტმეტრიანი ისტორიას არ ცვლის, მაგრამ "აქა ვდაგავრ და სხვაგვარად არ ძალმიძს".
ისე აშკარად ძველი საქმეა: ფარაონთა სამარხებში არქეოლოგებმა ბურთებს მიაგნეს, არავინ იცის, რისთვის იყენებდნენ მათ ეგვიპტელი ზეპურები, მაგრამ ადამიანებმა ერთ დღესაც რომ ფეხი დაჰკრეს, ცხადია: ძველი ბერძნები ესკიპიროსს თამაშობდნენ, რომაელები გარპას–ტუპს, იაპონელები კემარს, ჩინელები – ძი –ნიუს.ეს სახეობები ფეხბურთის ჰომო–ერეკტუსები იყვნენ.
ფეხბურთის ჰომო–საპიენსი (დღეს ჰომო–ფაბერად ქცეული) ინგლისში დაიბადა XIX საუკენეში.
ფეხბურთს ჩვენშიც თამაშობენ. ადრე უფრო უკეთ. იმ ადრინდელის ექოს ექო იყო ავტორდაუდგენელი სტრიქონები, დასაწყისში რომ გაგაცანით და ალბათ გაგაცინეთ.
ნუ ჩამითვლით ფსევდო–პატრიოტულ გამოხდომად, როდის–როდის და ფეხბურთზე ლაპარაკისას ყველაზე გულწრფელი ვარ – აბა, ადექით ჩასვით მესხის ადგილას რომელიმე ქართველი ფეხბურთელის გვარი, დაარღვიეთ მარცვლების რაოდენობა, რიტმი, რითმა, რაც გნებავთ. ამაოდ. სახიფათო მდგომაროებაც ვერ შევქმენით, გოლს ვინღა ჩივის.
რა გაეწყობა, ეს არა და საფეხბურთო "ჩვენები" ხომ ქმნიან. შეიხედეთ ფანჯარაში –გაგანია მუნდიალია.
P.S.
გაგანია მუნდიალია და სომალიში, "ალ–ყაიდას" მეგობარი ორგანიზაციების კონტროლილებად ტერიტორიაზე მისი ყურება აიკრძალა. "ჰიცბულ ისლამის" ლიდერთაგანმა, მოჰამედ აროსმა მას "დროის და ფულის უაზრო ფლანგვა" უწოდა და დამრღვევისთვის ოცდაათი ჯოხის დაკვრა ბრძანა.
Loading...
მოგესალმებით!