ნატო ინგოროყვას
რა ქნას მოკვდავმა
(ბესიკ ხარანაული)
რა ქნას მოკვდავმა,
თანაც ქალმა,
თანაც პოეტმა,
თანაც ქალაქში,
სადაც ქვაც კი სიბერით სცოდავს,
სადაც ზღვებიდან გადმოსული საღამოები
ახშობენ დილით დაბადებულ იმედის ნოტებს;
რა ქნას მოკვდავმა,
თანაც ქალმა, როცა არსებობს,
მარტივ დღეებად გაფანტული
უცხო სიზმრებში,
როცა სინათლის წყაროა და
მისი მსგავსები,
არქმევენ სატრფოს,
ხან მეგობარს, ხანაც სისხამზე,
უძღვნიან ლექსებს
და მოლოდინს უვსებენ სიტყვით,
როცა ბგერებსაც უწონიან
მისხალ-მისხალზე
და ფეხაკრეფით გაურბიან
უხერხულ კითხვებს;
რა ქნას მოკვდავმა,
თანაც ქალმა,
როცა მარტოა,
როცა წევს მზესთან
და მკლავებით აღვივებს ქვიშას,
როცა სიცოცხლის სურვილებმა
უკვე დატოვეს
და წყლის სიმშვიდით ელოდება
რაიმე ნიშანს;
და რა ქნას ქალმა,
უპასუხომ,
როცა ელიან
მისგან სამოთხეს
და არქმევენ გზასა და ჭიშკარს
იმ სამყაროსკენ,
სადაც საგნებს სხვა სახელი აქვს,
სადაც სიყვარულს არ ატანენ
ქარსა და პირქარს;
და რა ქნას ქალმა
მოტივტივემ
ტალღებზე უხმოდ,
უძვლოდ, უხორცოდ დარჩენილმა
ქალაქში, სადაც
ამინდებია და განწყობა
თბილი და სულ სხვა
პასუხებია და სახლები სადაზე სადა.
სააღდგომო ეპისტოლე
ვერ გეთოვლე და ვერ გექარიშხლე,
ვერც მწვერვალები შემოგაგებე,
ვერ გამოვდექი ბედის სანიშნედ,
არც კოშკი ვიყავ კირით ნაგები,
სიზმრად არ გეყო ჩემი სიცილი,
ბნელ ღამეებშიც ვერ გაგინათე,
ვერ დაგეწერე გულზე ფიცივით,
ვერც სიმღერებში შემოგემატე,
ათასწლეულებს მოვდევ შენამდე
პირიმზისად და ქაჯთა დედოფლად,
ხან საკურთხევლის ფრესკად ვეხატე,
ხან სამსხვერპლოზე ასვლა მელოდა,
ხან მიტაცებდა ვინმე ყივჩაღი
და უნაგირზე დანით მფატრავდა,
ბოლოს ლექსებში შემოგისახლდი,
ეს სატანჯველი რომ არ დამთავრდა,
მაგრამ ვერ ვძლიე ჟამთა სიბრიყვეს,
ვერ აგაცილე ღალატის სასჯელს,
მალე მამალი ისევ იყივლებს
და ძვლებურად უარმყოფ სამჯერ.
სიზიფეს
ჯერ ქვა მოძებნე
და მტკიცე კვანძის შეკვრა ისწავლე,
თორემ იქ, ხელი ხავსისკენ გაგექცევა
და შერცხვები.
ეს ინსტიქტია,
ბოლო წუთებში ყველას უჭირს,
და ხანდახან ისეც ხდება, რომ
ხავსი მაშველ რგოლად იქცევა
და შენ, გალუმპულს,
ნახევარი ქალაქის თვალწინ
მადლობასაც გათქმევინებენ.
ჯერ ქვა მოძებნე
და ჩუქურთმის გათლა ისწავლე,
თორემ კედლებს ისე სწრაფად ამოიყვანენ,
ჯერ მუხლამდე,
მერე ყელამდე,
დაყვირებასაც ვერ მოასწრებ,
ბეტონის ყორეში აღმოჩნდები ჩაშენებული
და შენს ადგილას, ტაძრის ნაცვლად,
უსახური გალავანი იდგება ბოლოს.…
ჯერ ქვა მოძებნე
და ფერები გადაარჩიე,
ვიდრე ოსტატს ოქროს ბეჭედს შეუკვეთავდე,
იკითხე მათი წარმომავლობა და პოვნის ფაზები:
ზოგი ქვა სმენას ამახვილებს,
ზოგი აბრმავებს,
ზოგი გულს ამსხვრევს,
ზოგი ნაღველს შლის და
ზოგიც, სულაც, უმიზეზო ოცნებებს იწვევს...…
ჯერ ქვა მოძებნე,
და ზომები კარგად გათვალე,
ვიდრე შვილის გაჩენას გადაწყვეტდე,
თორემ ვინ იცის,
მამამ ახალშობილის გადაყლაპვა მოიგუნებოს.
თუ მზად გექნება შეფუთული, დაღებულ ხახას რომ შეაგებო,
იქნებ შეძლო და გადაარჩინო,
თორემ ღმერთები, ხომ იცი რომ
საკუთარსაც არ ინდობდნენ
და მუდამ ძლიერის მხარეზე იდგნენ.
ჯერ ქვა მოძებნე,
და ვიდრე სურვილს ჩაუთქვამდე,
კარგად დაფიქრდი,
კიდევ გინდა დაბრუნება ამ ქვეყნად,
სადაც
ქვებიც კი ამდენს მოსთქვამენ?
ღია ბარათი, ანუ მე ვხედავ დედას
მე ხომ მატყუარა ვიყავი და
სკოლის მაგივრად სკვერში ვიჯექი,
რომ თვალდახუჭულს მზისთვის მეცქირა,
იქ გაცნობილ პენსიონერებს კი ვეუბნებოდი,
რომ დედა საქმეზეა წასული აქვე
ძმა კი ოკეანეებს სერავდა გემით.
მატყუარა ვიყავი და
პატარა ბიძაშვილებს ვუყვებოდი
კარადიდან გადმოვარდნილ ჩონჩხებზე
და შავხელებიან მამაკაცებზე,
ისინი იზაფრებოდნენ და
სახლში დაბრუნებისას ტიროდნენ.
მატყუარა ვიყავი და
პირველ სექტემბერს
მეგონდოლე ბიჭების სიმღერებს ვმღეროდი,
ვყვებოდი წყალში ფესვგადგმულ სახლებზე
და ნისლში მოტივტივე ხიდებზე,
საიდანაც მითიური არსებების ხმები აღწევდა.
მატყუარა ვიყავი და
კბილს ვიტკიებდი,
როცა ჩემს მეგობარ ბიჭებზე მეკითხებოდი,
მერე კი მაჯას ნივრის კბილებით ვიხვევდი
და შეძლებისდაგვარად ვკვნესოდი კიდეც.
მატყუარა ვიყავი და
გპასუხობდი,
რომ ქოთნები აივნიდან რახანია შემოვიტანე
და ფანჯრის რაფებზეც ჩამოვალაგე,
არც გამათბობელს ვტოვებ ჩართულს
და თაფლის ჭამაც არ მავიწყდება.
მატყუარა ვიყავი და
ყოველთვის ვახერეხებდი,
ჩვენს შორის აღმართული კედლები
გამჭვირვალე ფერად გადამეღება,
ვახერხებდი, რომ
ჩემს თვალებში ჩამონგრეული მერცხლის ბუდეები კი არა,
ყვავილებით სავსე კალათები დაგენახა,
და თუ ხანდახან
ჩემი ხმიდან შეშინებული ბაჭიები გადმოხტებოდნენ,
უძილობას ვაბრალებდი და
ნაწნავების რხევით ვაქრობდი.
ჰოდა, ახლაც,
იმედია შევძლებ დაგარწმუნო,
რომ ხელებს საშველად კი არ ვიქნევ ჰაერში,
ცეკვაა ასეთი, უხეში და თანამედროვე...
შეყვარებულთა მიწა
(ეჟენ იონესკოს და სხვებს...)
შეყვარებულები არ ითმენენ,
რომ მიწას, სადაც ისინი დააბიჯებენ,
სხვადასხვა ქვეყანა ერქვას.
ჩვენ კი, ისიც გვანუგეშებს,
როცა ფეხქვეშ ვგრძნობთ, მიწას,
რომელიც არასოდეს გვაყვედრის
სქესს და ნაბიჯებს
სხვადასხვა ქვეყნად სახელდებული
ქალაქების ქვაფენილებზე
და თანახმაა, დაყონ, აზომონ,
გაყიდონ და გაასაჩუქრონ,
იფერებს სახელს,
საზღვრებს და დროშებს,
რაც შეყვარებულებს არ ადარდებთ,
მაგრამ ჩვენ, ამ საზღვრებში,
დროშისა და სახელის გასწვრივ,
ვპოვებთ სიმშვიდეს, სიმყარეს და თავდაჯერებას...
შეყვარებულები არ ითმენენ,
რომ პაემანზე ძველი კაბით გაისეირნონ,
დღეგამოშვებით იცვლიან თმის ფერს
და წვიმაში თავდავიწყებით ილუმპებიან.
ჩვენ კი მივყვებით სეზონების მონაცვლეობას
და ხანგამოშვებით აღვნიშნავთ, რომ
რაც დრო გადის,
თითქოს უფრო სწრაფად ტრიალებს მიწა,
რომელსაც ვგრძნობთ ფეხქვეშ და გვეშინია,
ხელიდან არ გამოგვეცალოს...
ჯამბაზი
შევკაზმე სიტყვებით
ფიქრების რაშები,
სიტყვები ავკიდე
დარდების აქლემებს,
ვისწავლე სიტყვების
ბუშტებად გაშვება,
ძველი და ახალი
შევკრიბე სათქმელი,
სიტყვებით ავიგე
კოშკი და მაჩუბი,
სიტყვებით ვაქეზებ
საფრენად შევარდნებს,
სიტყვები შევფუთე
წარსულის საჩუქრად,
მოხვალთ და სიტყვების
ფანტელებს შეგაფრქვევთ,
სიტყვებზე დავკიდე
რწმენა და იმედი,
ნატვრა და სურვილიც
სიტყვებად დავყავი,
სწორედ იმ სიტყვებით
თქვენ რომ გამიმეტეთ,
შევქმენი სიცრუის
პატარა სამყარო,
სიტყვებით შემოვქსოვ
ცდუნების ბადეებს,
სიტყვებით ვხიბლავ და
სიტყვებით დავგესლავ,
ლექსებად გროვდება
სიტყვების ნადავლი,
რა უნდა საბრალო
სიტყვების გალექსვას...
სიტყვებით ვარიდებ
თავს ბედის გამრიგეს
და მიგებს, რამეთუ
თვითონაც სიტყვაა,
სიტყვებით მკლავენ და
სიტყვებით ვნადირობ,
სიტყვებს მიფენენ და
სიტყვითვე მივყავარ,
სიტყვებით შევაღებ
ედემს და სამოთხეს,
სიტყვებით შევიტან
ცოდვას და სიძვასაც,
სიტყვით მადიდებენ,
სიტყვით უარმყოფენ,
სიტყვებად მწერენ და
მარქმევენ სიტყვასაც,
სიტყვებით ვაცინებ
ქუჩებს და დარბაზებს
სიტყვებად გაგონილს
ვაბრუნებ სიტყვადვე,
სიტყვებით გართობთ და
სიტყვებით გაბრაზებთ,
უსიტყვოდ ველი რომ
უსიტყვოდ გიყვარდეთ.
მე ვხედავ ნანას
ხომ იცი, აქ როგორც ხდება ხოლმე,
თვალის გახელიდან დახუჭვამდე წამებს
სიყვარული ჰქვია,
ჩასუნთქვიდან ამოსუნქვამდე სიძულვილი,
შუაში ჩვენ ვართ,
ხელჩაკიდებული გოგო-ბიჭი,
გვერდით მშობლები,
უკან ნათესავ-მეგობრები,
ყველაფერი ერთად კი საქართველოა
წამებიც, თვალის დახუჭვიდან გახელამდე და
ჩასუთქვიდან ამოსუნქვამდეც,
და ჩვენც, ხელჩაკიდებულები,
მშობლებით, ნათესავ-მეგობრებით...
ხომ იცი, აქ როგორც ხდება ხოლმე,
ზედიზედ რამდენიმე ნაბიჯს
თავისუფლება ჰქვია,
ხელების აქნევას ჯანყი და ამბოხი,
და თუ ამას ჩვენ გავაკეთებთ,
სიამაყით ისე ვივსებით,
უწონადობაში გადავდივართ
და ცისკენ მივისწრაფით,
მაგრამ როცა წამები თვალის დახუჭვიდან გახელამდე
და ჩასუნთქვიდან ამოსუნთქვამდეც
და ჩვენც ხელჩაკიდებულები,
მშობლებით, ნათესავ-მეგობრებით,
ზედიზედ გადადგმული ნაბიჯებით,
და ხელების აქნევით, საქართველოა,
როგორც არ უნდა გაიბერო,
მიწას გოჯითაც ვერ ასცდები.
ხიმ იცი, აქ როგორც ხდება ხოლმე,
კოცნიდან კოცნამდე გზას პაემანი ჰქვია,
სექსიდან სექსამდე თვითდამკვიდრება,
გზის ბოლოს სამედიცინო ნაგავია,
და თავზარდაცემული გოგო-ბიჭი,
შუაში მშობლები,
უკან ნათესავ-მეგობრები,
რომლებსაც აშინებთ ჩაჭიდებული ხელები,
და მიწიდან გოჯის სიმაღლეზე აფრენასაც არ დაუშვებენ,
როცა წამები თვალის დახუჭვიდან გახელამდე
და ჩასუნთქვიდან ამოსუნთქვამდეც
და ჩვენც ხელჩაკიდებულები,
მშობლებით, ნათესავ-მეგობრებით,
ზედიზედ გადადგმული ნაბიჯებით,
და ხელების აქნევით,
გზებით კოცნიდან კოცნამდე
და სექსიდან სექსამდე,
სამედიცინო ნაგავით
და თავზარდაცემული გოგო-ბიჭით, საქართველოა.
ხომ იცი, აქ როგორც ხდება ხოლმე...
მე გხედავ შენ
გოგონები იბადებიან ყვავილებად,
საკუთარი მშვენებით რომ თვითონვე დატკბნენ
და სხვაც დაატკბონ,
იბადებიან ნიჟარებად,
მხოლოდ საკუთარ სიმღერას რომ აყურადებენ
და არად ადარდებთ გარეშე წყლები,
იბადებიან გლუვ კენჭებად,
გულის წიაღში ჩაბრუნებული თვალებით
და ცხვირ-ბაგეებით,
არასდროს რომ არ ყვავილობენ, არ მღერიან,
მაგრამ სიგლუვეს მარადიულად ინარჩუნებენ,
მაგრამ არიან გოგონები,
ალყაშემორტყმულ ქალაქში რომ დაიბადნენ
სირცხვილის გრძნობით,
ხოლო როცა ალყაშემორტყმულ ქალაქში ცხოვრობ,
სირცხვილი ერთადერთი ემოციაა,
ძვალსა და ხორცში სითბოდ რომ წვეთავს,
ქალაქს კი, როგორც ცას კამარები,
ან ჯოჯოხეთს კარიბჭეები,
ზღუდედ აკრავს სიბრიყვე და დაუნდობლობა,
და გოგონები,
მოწამლულნი სირცხვილის გრძნობით,
იმტვრევენ ხელებს
და სახლების საძირკვლად დებენ,
ითხრიან თვალებს,
აივნების და ფანჯრების გასამშვენებლად,
იფატრავენ ქათქათა მუცლებს,
სისხლში ეჭვის ვირუსი რომ არ დაუგროვდეთ,
იწყევლებიან ვაგინიდან ამოფრქვეული ყველა იმპულსით,
გამრავლებისჟამს თავები რომ იმართლონ ხოლმე,
გოგონები
ყვავილები, ნიჟარები, გლუვი კენჭები,
ალყაშემორტყმულ ქალაქში რომ დაიბადნენ
და თავშესაფრად სირცხვილი ერგოთ,
გოგონები..
შენ არ გითქვამს, რომ ქალაქი ალყაშია,
მე ვამბობ.…
გზავნილი წარსულში
ბესოს, რომელმაც წასვლა მირჩია
და შორენას, რომელსაც უდაბნოს ნახვა უნდოდა
დაივიწყე და წამოდი-მეთქი.
ერთად დავთვალოთ უდაბნოს ქვიშა,
ერთად ვუთიოთ ქარავანს ღამე,
ერთად ავუგოთ ბავშვობას წესი,
უნდა მოვძებნოთ სემი და ქამი,
გამოვაღვიძოთ დაღლილი ნოე,
უცხო მიწაზე ვისწავლოთ თესვა,
აქ სხვა სურნელი ასდის ღვინოებს
და სულ სხვაგვარი ჩრდილი აქვს მზესაც,…
თმა შეიკარ და წამოდი-მეთქი.
ისე დაბერდნენ ძველი ღმერთები,
სიტყვის უთქმელად გარდაიცვალნენ.
როგორც თოვლისგან მიწა თეთრდება,
როგორც გაზაფხულს უხმობს მერცხალი,
ისე ცხადია ჩემი ეჭვები,
აღარ სჭირდება ნიშნებს შესწავლა,
ცის თაღს შევუდგეთ სუსტი ბეჭებით,
ქორონიკონიც უნდა შევცვალოთ,
გზას გახედე და წამოდი-მეთქი.
ცეცხლი გიზგიზებს მაყვლის ბუჩქებზე,
შეძახილისგან ლეღვის ხეც გახმა,
მომწყვდეულია სული მუჭებში
და მალე ვიღაც გამოჰკრავს ჩახმახს,
ცას შეასკდება პირველი ლოცვა
და სინანული ლოცვას რომ ახლავს.
პასუხი ყველა კითხვაზე მოგვცეს,
სასანთლეებში ზეთს უნდა ჩასხმა,
დრო აღნიშნე და წამოდი-მეთქი.
მოგესალმებით!