kraxuna qartuli vazis dzveli jishebi qartuli tradiciebi adat cesebi wesebi qartuli kultura
კრახუნა ადგილობრივი თეთრყურძნიანი ვაზის ჯიშია. მისგან მზადდება იმერული ტიპის მაღალალკოჰოლიანი სასუფრე თეთრი ღვინო. ჯიში პერსპექტიულია ასევე მაგარი და სადესერტო ღვინოების დასამზადებლად. კრახუნა გავრცელებულია ძირითადად იმერეთში. სიმწიფის დასაწყისის და სრული სიმწიფის დადგომის ვადის მიხედვით იგი იმერეთის ძირითად საწარმოო ვაზის ჯიშებზე (ციცქა, ცოლიკოური) ერთი პერიოდით უფრო ადრე მწიფდება. კრახუნა შედარებით ადრე იწყებს პირველ და სრული მოსავლის მოცემას. მისი ნამყენები დარგვიდან მეორე წელს იძლევა პირველ ნიშანს, ხოლო მესამე-მეოთხე წლიდან – სრულ მოსავალს. კრახუნა საშუალოზე მაღალი მოსავლიანობით ხასიათდება. მისი საჰექტარო საშუალო მოსავალია 80-100 ცენტნერი. დაკვირვებების მიხედვით კრახუნა ჭრაქს ნაკლებად უძლებს, განსაკუთრებით ეს შესამჩნევია დაბლობზე გაშენებულ ვენახებში, ხოლო ნაცრის მიმართ იგი საშუალო გამძლეა. ადგილობრივ იმერულ ვაზის ჯიშებს შორის კრახუნა ფილოქსერას სუსტად უძლებს. კრახუნა კარგად გვარობს თითქმის ყველა ტიპის ნიადაგზე, გარდა დაჭაობებულ და მლაშე ნიადაგებისა, მაგრამ მაღალხარისხოვან ღვინოს იგი ნეშომპალა კარბონატულ, ტყის კარბონატულ და სუსტად გაეწერებულ ნიადაგებზე იძლევა. ზამთრის ყინვებს კრახუნა შედარებით კარგად უძლებს. ახალი ვენახების გაშენებისას გაეწერებულ მძიმე ნიადაგებზე უნდა შეირჩეს საძირე რიპარია X რუპესტრის 3306, ნეშომპალა კარბონატულ ნიადაგებზე ბერლანდიერი რიპარიას ჰიბრიდები, ძირითადად 5ბბ, ხოლო მშრალ ქვიან მწირ ნიადაგებზე საძირე რუპესტრის დულო. კრახუნა მაღალხარისხოვან სუფრის ღვინოს იძლევა. იმერული წესით დაყენებული ღვინო მუქი შეფერილობისაა, იგი მოქარვისფრო ყვითელია, ხასიათდება თავისებური ჯიშური არომატით, ენერგიით, დიდი სხეულით და ოდნავი უხეშობით ახალგაზრდობაში. დავარგებისას ღვინო საგრძნობლად უმჯობესდება, იგი ლამაზ მოქარვისფრო ყვითელ ფერს იღებს, ივითარებს ძლიერ ჯიშურ ბუკეტს და ხდება უფრო ნაზი და ჰარმონიული.

(გ. ბარისაშვილი)

ციხედიდის "კოშკმარანი"

საქართველოს კუთხეებში გავრცელებული მარნები დიდი მრავალფეროვნებით ხასიათდება. მარანს ქართველი კაცი ყოველთვის და ყველგან აშენებდა, მათ შორის ისეთ ადგილებში, სადაც ვაზის არ ხარობდა. საქართველოს მაღალმთიან სოფლებში არაერთი მარანია შემორჩენილი. ასეთი მარნები არაერთია, მაგალითად: თიანეთში, შქმერში, დავათში და სხვ. მარნებს ჩვენი წინაპრები ციხეკოშკებშიც აწყობდნენ. თავდაცვით კოშკებში გამართული მარნების არაერთი ბრწყინვალე ნიმუშებია გაბნეული საქართველოს სხვადასხვა კუთხეებში. ასეთებია, მაგალითად: "ადამაანთ ციხე" სოფელ რუისპირში; ჩაბალაშვილების კოშკმარანი სოფელ საბუეში; ჯანდიერების კოშკმარანი ახმეტაში; ზემოხოდაშნის კოშკმარანი; ციხედიდის კომპლექსის კოშკმარანი და სხვ. ამჯერად თქვენს ყურადღებას შევაჩერებთ სოფელ ძეგვთან,

yazbeguri qartuli xalxuri cekva qartuli folklori qartuli kultura qartuli tradiciebi xelovneba
საქართველოს მთიანეთში დაბადებული ეს ცეკვა, თავისი შინაარსითა და ქორეოგრაფიული მონახაზით, გარკვეულწილად ასახავს კიდეც მთის ცხოვრებისთვის დამახასიათებელ მკაცრ და ხისტ ატმოსფეროს, რაც საცეკვაო მოძრაობების დინამიზმსა და სიზუსტეში გამოიხატება. აღსანიშნავია ის გარემოებაც რომ ამ ცეკვას მხოლოდ მამაკაცები ასრულებენ და ეს ასპექტი კიდევ ერთხელ უსვამს ხაზს, მთის ბინადართათვის დამახასიათებელ ხასიათის სიმტკიცესა და მდგრადობას, რომლის წარმოჩენაც ცეკვა ”ყაზბეგურის” მთავარი ლაიტმოტივია.

ქართული ცეკვა — ქართულ ფოკლორულ ცეკვათა ერთობლიობა, რომელმაც საფუძველი ჩაუყარა ქართულ ეროვნულ-საბალეტო ხელოვნებას.
ქართულ ხალხურ ქორეოგრაფიას მრავალი საუკუნის ისტორია აქვს. ჩვენამდე მოღწეული არქეოლოგიური და უძველესი ლიტერატურული ძეგლებით დასტურდება, რომ ქართული ხალხური ქორეოგრაფიის ისტორიული წინამორბედი ყოფილა სამონადირეო ცეკვა, ნაყოფიერების ღმერთის - მთვარის („შუშპა“) პატივსაცემად შესრულებული რიტუალური ფერხული. უძველესი ფერხულის რიტუალურ ხასიათს ატარებს თრიალეთის გათხრების დროს აღმოჩენილი ვერცხლის ფიალის გამოსახულება (ძვ. წ. II ათასწლეული) — ნიღბებიან მონადირეთა ფერხული, რომელიც ზოგიერთი მეცნიერის აზრით, სვანური ნადირობის ღვთაების — დალისადმი უნდა იყოს მიძღვნილი. სვანეთში დღემდეა შემორჩენილი: „სამონადირეო ფერხული“, „ლემჩილი“, „ბეთქილის ფერხული“ და სხვ. დროთა განმავლობაში პირველყო „ხორუმი“.