wamaladze qartuli gvar - saxelebi qartuli gvarebi gvarebis istoria geneologia

გვარის ფუძეა საკუთარი სახელი წამალა.

ამავე ძირისაა გვარი წამალაიძე.

1250-1260 წლებში, შიომღვიმის სიგელში მოიხსენიება ვინმე წამალაისძე. მოწმეებად კი მოხსენიებულნი არიან არაიძე და წამალაძე.

საქართველოში 480 წამალაძე ცხოვრობს: თბილისში – 162, დუშეთში – 108, ყაზბეგში – 53.

albutashvili qartuli gvar - saxelebi qartuli gvarebi gvarebis istoria geneologia

გვარის წინაპრები ძველისძველი ფხოვის ერთ-ერთ იმ შტოს ეკუთვნოდნენ, ბორბალოს მთის იქით, მდინარე არღუნის უკიდურესი სამხრეთით, უკანა ფშავიდან მათურის ხევისა და ხოსარის მთის გადავლით, ივრის ხეობიდან ტბათანას გასწვრივ რომ სახლობდა.

აქაურებს „გლეხებს“ ეძახდნენ, რაც ქართულად სამხრეთელს, მზისმხარელს ნიშნავს. სარწმუნოებრივად, გლეხები, ისევე, როგორც იქ მცხოვრები ტომები – თუშები, მთიულები, ფშაველები, ხევსურები – წარმართები იყვნენ.

მათი პირველი სალოცავი წმიდა გიორგი ყოფილა, ამავე დროს, ჰქონიათ საგვარეულო კულტებიც, რაც ადასტურებს მათ კერპთაყვანისმცემლობას. ლოცულობდნენ: კარატეს, დამასტეს, იახსარსა და ხახმატს, ლაშარის ჯვარს. შემდეგ, შამილის ცნობილი ლაშქრობის დროს, ეს ადგილები თანდათანობით დაიცალა, რასაც ადასტურებს დღემდე შემორჩენილი ეკლესია, კედელზე ამოტვიფრული ქრისტიანული ჯვრით და სამარხები. შემდგომ, პოლიტიკურ ვითარებათა ცვალებადობას მოჰყვა ქრისტიანული ეკლესიების მშენებლობა. აშენდა ციხე-კოშკები არღუნის დაყოლებაზე; თამარ მეფის დროს ჩნდება დედაციხე. მას ქართველი მეციხოვნეები იცავდნენ. ითუმყალიდან 5 კილომეტრში დღესაც დგას თამარის ციხე.

ალბუთაშვილების გვარის ხალხი ჩანს დუშეთის, თიანეთის, ახმეტის, თელავის რაიონებში.

დადგინდა, რომ ალბუთაშვილები სასულიერო პირებიც იყვნენ.

მეოცე საუკუნის პირველ ნახევარში, თელავში ცხოვრობდა ცნობილი პედაგოგი და მკვლევარი, შემდგომში კი სასულიერო პირი, მათე ალბუთაშვილი, პანკისის ხეობის მოსახლეობის ისტორიის, გეოგრაფიულ-ეთნოგრაფიულ მასალების უბადლო მცოდნე, რომელიც შემდგომ ხეობის, კერძოდ, სოფელ ჯოყოლოს წმიდა გიორგის ეკლესიის მღვდელი იყო. მისი წყალობით აღდგა პანკისის ხეობაში ქრისტიანული წირვა-ლოცვა.

საქართველოში 280 ალბუთაშვილი ცხოვრობს: ახმეტაში – 63, თბილისში – 62, დუშეთში – 53. არიან სხვაგანაც.

shergelashvili qartuli gvar - saxelebi qartuli gvarebi gvarebis istoria geneologia

გვარის ფუძე – შერგილ-შერგირ – ირანული წარმოშობის სახელებში გვხვდება. ის „ლომის დამჭერს” ნიშნავს. ამ სახელს ატარებდნენ როგორც ქართველები, ისე ირანელებიც.

გვარი გვხვდება ორი ფორმით: შერგელაშვილი და შერგილაშვილი.

1840-იან წლებში შერგელაშვილები ცხოვრობდნენ სოფელ ზოვრეთში, შერგილაშვილები კი – ზეციხეში, თავასაში, მიროწმიდაში, საზანოში, სანახშირეში და ასე შემდეგ.

საქართველოში 640 შერგელაშვილი ცხოვრობს: ზესტაფონში – 164, თბილისში – 162, ხარაგაულში – 82. არიან სხვაგანაც.

175 შერგილაშვილი: თბილისში – 39, დუშეთში – 5, ქუთაისში – 2. არიან სხვაგანაც.

qafianidze qafiashvili qartuli gvar - saxelebi qartuli gvarebi gvarebis istoria geneologia

გვარში ფუძეა ქაფი, რომლის შესახებაც სულხან-საბას „სიტყვის კონაში” უწერია: „ქაფი სხვათა ენაა, ქართულად პერი ჰქვიან”... „ქაფი იგივეა, რაც ჯავშანთ სამხარიღლიე.”

ქაფიაშვილი და ქაფიანიძე ერთსა და იმავე გვარადაა დაფიქსირებული მკლევარ ილია მაისურაძის წიგნში „ქართული გვარ-სახელები.”

ქაფიანიძე რაჭული გვარია. ცხოვრობენ სოფელ სხიერსა და ძეგლევში, ასევე, ნაკიეთში.

შესაბამისი სამმართველოს ჩინოვნიკებს, როგორც ჩანს, ასო ქ-ს ნაცვლად, უფრო რუსულის გავლენით, ასო კ ჩაუწერიათ და კაპიანიძე გაუხდიათ. მსგავსი შეცდომები ხშირად გვხვდება ისტორიულ საბუთებში.

საქართველოში 575 ქაფიანიძე ცხოვრობს: თბილისში – 283, ადიგენში – 55, ყვარელში – 47. არიან სხვაგანაც.

172 ქაფიაშვილი: თბილისში – 62, დუშეთში – 58, მცხეთაში – 44. არიან სხვაგანაც.

kereselidze qartuli gvar - saxelebi qartuli gvarebi gvarebis istoria geneologia

ილია მაისურაძემ, წიგნში „ქართული გვარ-სახელები,” მოგვცა ასეთი ინფორმაცია: „კერესელიძე, ალისუბანი, თერჯოლის რაიონი, ბოყვა (ონის რაიონი), ლანჩხუთის რაიონი და სხვაგანაცაა გავრცელებული.”

გვარის წარმოშობის ფუძედ მიჩნეულია კერა; კერა საკუთარ სახელადაცაა ქცეული.

1840 წლის აღწერით, კერესელიძეები რაჭაში მოიხსენიებიან შემდეგ სოფლებში: ბარი, ბოყვა, გორი, კრიხი, პიპილეთი, სადბელი, ფარავნე, ქვედა შავრა, ღადიში, ბარდომეთი, წესი. ბარსა და პიპილეთში იყვნენ სახელმწიფო გლეხები; ბოყვაში, გორში, კრიხში, ღადიშსა და ბარდომეთში კი – საბატონო გლეხები. ასევე, ფარავნეში და სადბელში – საეკლესიო გლეხები.

1995 წლის ვაუჩერის მიხედვით, საქართველოში ცხოვრობს 3 053 კერესელიძე: თბილისში – 1 501, ამბროლაურში – 237, გორში – 166. არიან სხვაგანაც.

xojabegishvili xojovanishvili xojabegovi qartuli gvar - saxelebi qartuli gvarebi gvarebis istoria geneologia

გვარი შედგენილ-ნაწარმოებია ორმაგი ძირით, სიტყვებით – ხოჯა და ბეგი. უცხოურობის (არაქართველობის) ელფერს სძენს ისიც, რომ სუფიქსად გამოყენებულია არა შვილი და ძე, არამედ რუსული ფორმანტი – ოვი.

ქართული გვარების ოვი-თა და იევ-ით გაწყობის პრაქტიკა 1783 წლის გეორგიევსკის ტრაქტატზე ხელმოწერის შემდეგ დაიწყო. მეფე ერეკლე მეორის დროს, აქედან წაღებული ქართლ-კახეთის თავად-აზნაურთა სია რუსულად ასეთნაირად გადაასხვაფერეს და შეცვალეს: აბაშიძე ჩაწერეს აბაშიცე, აბაშიზე; ბაგრატიონ-დავითაშვილი – ბაგრატიონ-დავიდოვი; თუშიშვილი გახადეს დუშიევი; ხიდირბეგიშვილი (იგივე ამილახვარი) გახდა ხიდირბეგოვი; ხიდირბეკოვი; შალბელიქიშვილი გახდა შალბელიკოვი. ასევე, დაემართა ქართულ გვარს – ხოჯაბეგიშვილს.

ფუძით ხოჯა გვაქვს გვარები: ხოჯავა, (მეგრულად ხოჯი იგივეა, რაც ხარი), გვხვდება ხოჯი საკუთარ სახელადაც, ხოჯაშვილი, ხოჯელანი, ხოჯიშვილი, ხოჯანაშვილი, ხოჯივანიშვილი (გადმოცემით, ამ უკანასკნელის გვარეულობის წინაპარი ივანე მასწავლებელი ყოფილა). მესხეთში თურქთა ბატონობის დროს მას ხოჯა ივანას ეძახდნენ, რაც გვარის წარმოშობას დაედო საფუძვლად.

ხოჯაბეგოვი დღეს მცირერიცხოვანი გვარია – საქართველოში მხოლოდ 20 სული ცხოვრობს. ისინი წმინდა წყლის ქართველები არიან და არაფერი აქვთ საერთო სხვა ეროვნების ხალხთან.

oxanashvili okhanashvili qartuli gvar - saxelebi qartuli gvarebi gvarebis istoria geneologia

გვარი ოხანაშვილი გვარების მკვლევრებს, ილია მაისურაძესა და ალექსანდრე ღლონტს, შეყვანილი ჰყავთ ქართულ გვარ-სახელთა ჩამონათვალში.

კერძოდ, ილია მაისურაძე წერს: „ოხანაშვილი, სავარაუდოა, საკუთარი სახელი ოხანა, შედარებისთვის ოხოა; ოხონაშვილი (ქართველური საკუთარი სახელები) – ოხანა გვარში: ოხანაშვილი“.

გვარის ადრინდელ ფორმად ჩანს ოჰანაშვილი-ოჰანაშვილი. ამ შემთხვევაში გვარის ფუძე იოვანე, იოანე. აქედან – ოჰანეს-ოჰანეზა-ოჰანესა-ოანეზა.

გვხვდება გვარი ოჰანეზასშვილი.

„გიორგი ოჰანეზასშვილი, დამამტკიცებელი გიორგი მეფის მიერ უზბაშ ალხაზ მაჩაბლისთვის მიცემული ყმების გათარხნების წიგნისა“ (1680 წელი).

„ოჰანესაშვილი მურადა, ბოსის სოფელს მცხოვრები, შანშიშელ პაპიას და მისი ძმის, დოლმაზას გაყრისას ერგო დოლმაზას“ (1667 წელი).

საქართველოში 473 ოხანაშვილი ცხოვრობს: თელავში – 186, თბილისში – 102, კასპში – 88. არიან სხვაგანაც.

witaishvili qartuli gvar - saxelebi qartuli gvarebi gvarebis istoria geneologia

ამ გურული წარმოშობის გვარზე ისტორიულ წყაროებში მწირი ინფორმაცია არსებობს.

ზოგი მკვლევარი ციტაიშვილს წიტაიშვილებთან აიგივებდა.

გვარის ფუძეა სიტყვა წიტა, რაც ახლად ამოვლებულ ჩურჩხელას ნიშნავს. ციტა კი საკუთარ სახელადაა დაფიქსირებული, მეთორმეტე საუკუნიდან.

1995 წლის აღწერით, ვაუჩერი აუღია 494 წიტაიშვილს. ოზურგეთში ცხოვრობს 249 წიტაიშვილი, თბილისში – 118, ბათუმში – 41. არიან სხვაგანაც.

ganugrava gangurava qartuli gvar - saxelebi qartuli gvarebi gvarebis istoria geneologia

გვარების ისტორიის შემსწავლელები ფიქრობენ, რომ გვარი განუგრავა არასწორია და ის ადრე განგურავა იყო.

განგურავა მეგრულში იგივეა, რაც განუგრძობელი, შეწყვეტილი, დაუმთავრებელი.

გვარის ფუძე შეიძლება შევადაროთ სიტყვას განგა, აქედანაა გვარი განგავა; განგი იგივეა, რაც კეთილის მოსურნე. განგავას ვარიაციული ფორმაა განგია, განგება-ღვთაება.

განგია-გამგია იგივეა, რაც მოხელე, კეთილმოსურნე.

საქართველოში 99 განუგრავა ცხოვრობს: თბილისში – 32, ბათუმში – 3, ზესტაფონში – 2. არიან სხვაგანაც.

woworia qartuli gvar - saxelebi qartuli gvarebi gvarebis istoria geneologia

გვარის ფუძეა წოწორა, წოწორი. მეგრულში წოწორ იგივეა, რაც ქართულში მაღალი და აწოწილი.

ფუძე წოწ გვხვდება გვარებში: წოწოლაშვილი, წოწონავა, წოწერია.

სამეგრელოში გვარები აღწერილი აქვს ბატონ პაატა ცხადაიას. ის გვაძლევს ასეთ ინფორმაციას: „წოწერია 202 სული: სენაკში – 92, ზუგდიდში – 26, ქუთაისში – 10“.

ასევე, გვხვდება გვარი წოწელია. დაფიქსირებულია ქვემო იმერეთში – 22 სული.

საქართველოში 1 078 წოწორია ცხოვრობს; მარტვილში – 414, თბილისში – 251, აბაშაში – 47. არიან სხვაგანაც.

914 წოწონავა: მარტვილში – 334, თბილისში – 175, სენაკში – 70. არიან სხვაგანაც.