გვარის ფუძეა საკუთარი სახელი შემაზა.

ქვემო ქართლში, 1721 წლის აღწერით, შემაზაშვილები იყვნენ აზნაურები. მათ ჰქონდათ სოფლები: კარაქა და ჯავშანიანი; იქვე მოიხსენიებიან აზნაურები: შემაზაული ზაალი, სოსიტა, ათანასე, გივი, ოთარი, გიორგი და კიდევ 4 უყმო აზნაური.

შემაზაშვილები ქვემო ქართლიდან მიგრირებულები არიან მესხეთ-ჯავახეთში.

საქართველოში 99 შემაზაშვილი ცხოვრობს: ასპინძაში – 31, რუსთავში – 26, გორში – 14. არიან სხვაგანაც.

გვარის ფუძეა ხოჯა, ხოჯო.

მეგრულად ხოჯი იგივეა, რაც ხარი.

ამავე ძირისაა გვარები: ხოჯავა, ხოჯელანი, ხოჯიშვილი, ხოჯანაშვილი.

ქვემო ქართლში 1721 წლის აღწერით ხოჯაშვილები მებატონეები იყვნენ და მათ ჰქონდათ მამულები და სოფლები.

საქართველოში 110 ხოჯაშვილი ცხოვრობს: თბილისში – 55, თიანეთში – 18, ქუთაისში – 14. არიან სხვაგანაც.

გვარის ფუძეა საკუთარი სახელი ფალია.

„ფალია შირიმიდგას ჭალას მცხოვრებს, ემართა აფხაზეთის საკათალიკოსო ბეგარა: საპურობო, მეორე-მესამე წელიწადს – ერთი ღორი, ექვსი კოკა ღვინო, ექვსი ლიჯი ღომი, მესამე წელიწადს – ერთი საკლავი“ (1621 წელი).

„ფალიანი გავაშელი, მოწმე სეტისა და ლაღამის ხევთა შორის დადებული საერთპირო დაწერილისა“ (მეთოთხმეტე-მეთხუთმეტე საუკუნეებში); „მოურავი ლენჯერელთა და სეტიელთა შორის სანადირო ადგილებზე დავის შემდეგ შერიგების დაწერილისა“.

„ფალიანი მიქაელი იყო თავმდები ქოჩორიანთა მიერ ივანე სეტიელისთვის მიცემული სათიბის ნასყიდობის დაწერილისა“ (მეთოთხმეტე-მეთხუთმეტე საუკუნეების მიჯნა).

ამავე ძირისაა გვარები: ფალაშვილი, ფალულაშვილი, ფალულიშვილი, ფალიაშვილი.

საქართველოში 417 ფალიანი ცხოვრობს: მესტიაში – 197, თბილისში – 131, გარდაბანში – 19. არიან სხვაგანაც.

ტყებუჩა შავკანიანს ნიშნავს. სავარაუდოდ, ეს გვარი შავკანიანი კაცის მეტსახელიდან მოდის.

გვარის მოკლე ისტორია აღწერილი აქვს გვარების მკვლევარს, პაატა ცხადაიას.

საქართველოში ყველაზე გავრცელებულ ათას გვარს შორის ამ გვარს 350-ე ადგილი უჭირავს, სენაკის რაიონში – მეორე, ხოლო ხობის რაიონში – 30-ე.

ტყებუჩავათა ძირითადი სამკვიდროა ზანა, სადაც ამ გვარის 240 ოჯახი ცხოვრობს. ეს გვარი, ასევე, გვხვდება სოფლებში: ფოცხო – 32, ახალსოფელი (სენაკის რაიონი) – 24, საჯიჯაო – 17, ძველი აბაშა – 14, ხობი – 11, გურიკული – 8, უშაფათი – 5, აბაშა – 4 და ასე შემდეგ. გვარის ადგილობრივი ვარიანტია ტებჩა.

სატყებუჩავო სოფელი ზანაძგის ორივე ნაპირას გვხვდება. სატყებუჩავო-სატყებუჩო უბანია შუა სოფელში, ძველ აბაშაში.

1995 წელს ვაუჩერი აიღო 2 310-მა ტყებუჩავამ: სენაკში – 903-მა, თბილისში – 395-მა, ხობში – 276-მა. არიან სხვაგანაც.

რთულფუძიანი საკუთარი სახელიდან იგითხან, რომელიც თურქული სიტყვაა და ქართულად გმირს, მამაც ბატონს ნიშნავს, წარმოიშვა გვარი იგითხანიშვილი. იგითხან თურქთა ბატონობის დროს შერქმეული გვარ-სახელია.

იგითხანიშვილის ძველი გვარი ჩუტკერაშვილი იყო.

იგითხანაშვილები დღეს იგითხანოვებად არიან ჩაწერილი.

ქვემო ქართლში 1721 წელს მემამულეებად მოიხსენიებიან იახთუნაშვილები.

საქართველოში 44 იგითხანოვი ანუ იგითხანიშვილი ცხოვრობს: თბილისში – 32, ახალციხეში – 5, ადიგენში – 1. არიან სხვაგანაც.