ასთენოსფერო

ავტორი: admin ვისგან 23-08-2011, 23:58  |  კატეგორია: მთავარი / ასტრონომია
ასთენოსფერო

(astenosfero)

ასთენოსფერო, ტალღათსატარი (ბერძნ. asthenēs - ადგილი და სფერო) — დედამიწის ზედა მანტიაში 100-150 კმ სიღრმეზე მდებარე შრე; მკვეთრად გამოირჩევა სიმაგრის, სიმტკიცის, სიბლანტის დაქვეითებით და დრეკადი ტალღების გავრცელების სიჩქარით.
ფიქრობენ, რომ ეს შრე დიდ როლს თამაშობს ტექტონიკური და მაგმურ პროცესებში, რადგანაც მასში ჩაისახება მაგმური კერები და ხდება ქერქქვეშა ნივთიერების გადაადგილება. ლითოსფეროსა და ასთენოსფეროს საზღვარი შეიძლება გადიოდეს 4 კმ-იდან (რიფტების ქვეშ) 200 კმ-მდე (კრატონების ქვეშ).
ტერმინი შემოიღო ამერიკელმა გეოლოგმა ჯოზეფ ბარელმა 1914 წ.

გეოგრაფიული გარსი

ავტორი: admin ვისგან 23-08-2011, 23:56  |  კატეგორია: მთავარი / ასტრონომია
გეოგრაფიული გარსი

(geografiuli garsi)

გეოგრაფიული გარსი (ლანდშაფტური გარსი) — დედამიწის გარსი, რომელშიც ერთმანეთს ეხებიან და ურთიერთქმედებენ ლითოსფერო, ჰიდროსფერო, ატმოსფერო და ბიოსფერო. გეოგრაფიული გარსი რთული შედგენილობისა და აგებულებისაა. იგი მთლიანად მოიცავს ჰიდროსფეროსა და ბიოსფეროს, ატმოსფეროში სტრატოპაუზამდე ვრცელდება, ხოლო დედამიწის ქერქში ჰიპერგენეზისის არით იფარგლება (ზოგჯერ ქვედა საზღვარს სტრატოსფეროს ძირზეც ატარებენ). მისი უდიდესი სისქე 40 კმ-მდეა. გეოგრაფიული გარსი განიცდის როგორც დედამიწაზე, ისე კოსმოსში მიმდინარე პროცესების ზეგავლენას.
გეოგრაფიული გარსის განვითარება იცვლება დროშიც და სივრცეშიც. დროში ცვალებადობა არის რიტმულიც და ურიტმოც (პერიოდული და ეპიზოდური). სივრცეში განვითარების უთანაბრობა გამოიხატება, უწინარეს ყოვლისა, ჰორიზონტალური და ვერტიკალური ზონალურობით. დედამიწის ზედაპირის ადგილობრივი თავისებურებები კიდევ უფრო ართულებს გეოგრაფიული გარსის სტრუქტურას და ქმნის მის აზონალურ, ინტრაზონალურ და პროვინციულ სხვაობებს.
გეოგრაფიული გარსი უაღრესად მდიდარია სხვადასხვა სახის თავისუფალი ენერგიით; ნივთიერება მასში ყველანაირ აგრეგატულ მდგომარეობაშია; აქ ხდება მზის სითბოს კონცენტრაცია. დედამიწაზე მხოლოდ გეოგრაფიულ გარსში ვხვდებით ორგანიზმებს, ნიადაგს, დანალექ ქანებს, რელიეფის ფორმებს და ადამინთა საზოგადოებას.
გეოგრაფიული გარსი ფიზიკური გეოგრაფიის კვლევის ობიექტია.

ტერმინოლოგია
გეოგრაფიულ გარსზე, როგორც დედამიწის გარეგნულ სფეროზე წარმოდგენა, ეკუთვნის პეტრე ბროუნოვს (1853—1927). თანამედროვე დონეზე განაზოგადა და მეცნიერებაში დაამკვიდრა ანდრია გრიგორიევმა, რომელმაც შემოიღო გეოგრაფიული გარსის ცნება (1932).


დედამიწის ქერქი

დედამიწის ქერქი - დედამიწის მყარი გარსია, რომელიც მდებარეობს მოხოროვიჩიჩის ზედაპირის ზევით. დედამიწის ქერქში გავლისას გრძივი სეისმური ტალღების სიჩქარე ზევიდან ქვევით იზრდება 6,7—7,6 კმ/წმ-იდან 7,8—8,2 კმ/წმ-მდე. რაც უფრო დრეკადსა და მკვრივ ნივთიერებაში - ზედა მანტიაში - გადასვლას მოწმობს.
არსებობს კონტინენტური დედამიწის ქერქი (რომლის საშუალო სისქე - 35-45 კმ არის) და ოკეანური დედამიწის ქერქი, რომელიც გაცილებით თხელია - (საშუალოდ 7 კმ)

ტროპოსფერო
ტროპოსფერო ატმოსფეროს ქვედა ნაწილია, რომელშიც სიმაღლესთან ერთად ეცემა ტემპერატურა. ტროპოსფეროს საშუალო სიმაღლეა : პოლარულ განედებში — 8-10 კმ, ზომიერში — 10-12 კმ, ტროპიკულში — 16-18 კმ. ტროპოსფეროში მოქცეულია ატმოსფერული ჰაერის მასის 4/5-ზე მეტი.

სტრატოსფერო
სტრატოსფერო განლაგებულია ტროპოსფეროსა და მეზოსფეროს შორის. იგი ისევე როგორც ტროპოსფერო ატმოსფეროს ნაწილია. სტრატოსფეროს ჰაერის შედგენილობა ტროპოსფეროს შედგენილობის მსგავსია, მაგრამ მასში ნაკლებია წყლის ორთქლი და მეტია ოზონი. სტატოსფერო და ტროპოსფერო გამოყოფილი არიან გარდამავალი ფენით - ტროპოპაუზით.

ჰიდროსფერო
ჰიდროსფერო დედამიწის წყლის გარსია, რომელიც წყვეტილად არის განლაგებული ატმოსფეროსა და დედამიწის ქერქს შორის; წარმოადგენს ოკეანეების, ზღვებისა და ხმელეთის ზედაპირული წყლების ერთბლიობას.

ბიოსფერო
ბიოსფერო დედამიწის განსაკუთრებულიგარსია, რომლის შემადგენლობა, აგებულება და ენერგეტიკა განპირობებულია ცოცხალი ორგანიზმების მოქმედებით. ბიოსფეროს პლანეტური მნიშვნელობა დაადგინა და მის გეოქიმიურ შესწავლას საფუძველი ჩაუყარა დიდმა რუსმა მეცნიერმა ვლადიმერ ვერნადსკიმ. ბიოსფერო მოიცავს არა მარტო ზედაპირულ არეს, სადაც დღეს სისცოცხლე არსებობს, არამედ სხვა გეოსფეროების ნაწილებსაც, რომლებშიც აღწევს ცოცხალი ნივთიერება და გარდაქმნილია წარსულში ამ ნივთიერებათა მოქმედებით.

დედამიწის სტრუქტურა

ავტორი: admin ვისგან 23-08-2011, 23:47  |  კატეგორია: მთავარი / ასტრონომია
დედამიწის სტრუქტურა

(dedamiwis struqtura)

დედამიწის სტრუქტურა (ინგლ. Structure of the Earth) — დედამიწის შინაგანი ნაწილი, რომელიც აერთიანებს ბირთვსა და მომიჯნავე გარსებს და ასევე მანტიას. მიუხედავად თანამედროვე ტექნიკური მიღწევებისა, დედამიწის სიღრმეთა შესახებ ცნობები მაინც მწირია. ყველაზე ღრმა ჭაბურღილი დაახლოებით ათასჯერ ნაკლებია დედამიწის რადიუსზე. თუკი დედამიწას წარმოვიდგენთ დიდი ვაშლის სახით, მაშინ ყველაზე ღრმა ჭაბურღილი მხოლოდ მის კანს გახვრეტდა.
დედამიწას გააჩნია ფენობრივი შიდა აგებულება. მყარი დედამიწის აღნაგობაზე მსჯელობენ გეოფიზიკური, უპირველეს ყოვლისა, სეისმური მეთოდების საფუძველზე. ამასთანავე დედამიწის ზედაპირზე ახდენენ აფეთქებას, რათა აღნიშნონ თუ რა სიჩქარით ვრცელდება აფეთქებით გამოწვეული რყევა. ამ მონაცემების მიღების შემდეგ, მკვლევარები საზღვრავენ, რომელი ქანები გაიარა სეისმურმა ტალღებმა. სხვადასხვა ქანში სეისმური ტალღების გავლის სიჩქარე სხვადასხვაგვარია.
უშუალო დაკვირვებისათვის ხელმისაწვდომია მხოლოდ დედამიწის გარსი - დედამიწის ქერქი (A). დადგენილია რომ დედამიწის ქერქი მკვეთრადაა გამოყოფილი მის ქვეშ მდებარე მანტიისაგან ე. წ. მოხოროვიჩიჩის ზედაპირით. განარჩევენ დედამიწის ქერქის ორ ძირითად ტიპს - კონტინენტურსა და ოკეანურს. კონტინენტური ქერქი შედგება ზედა - დანალექი ფენისაგან, შუა - „გრანიტული“ ფენისაგან და ქვედა - „ბაზალტური“ ფენისაგან. ოკეანურ ქერქში დანალექი ფენა თხელია, „გრანიტული“ - საერთოდ არ არის, ხოლო „ბაზალტური“ ფენის სისქე დაახლოებით 5 კმ უდრის.
მანტია შედგება 3 ფენისაგან და ვრცელდება მოხოროვიჩიჩის ზედაპირიდან 2900 კმ სიღრმეზე (დედამიწის ბირთვამდე). B ფენის ზედა ნაწილი, რომელიც უშუალოდ ქერქს მოსდევს, ცნობილია სუბსტრატის სახელწოდებით და ქერქთან ერთად შეადგენს ლითოსფეროს. დედამიწის ბირთვის საშუალო რადიუსი დაახლოებით 3,5 კმ უდრის და იყოფა გარეგან ბირთვად (E), გარდამავალ ზონად (F) და შიგაბირთვად (G), რომლის რადიუსია 1,3 ათ. კმ. მანტია მოიცავს დედამიწის (ატმოსფეროს გარეშე) 83 % და მასის 67 %.
დედამიწის ბირთვი დედამიწის ცენტრალური ნაწილია, რომელიც შემოსაზღვრულია 3470 კმ საშუალო რადიუსის მქონე სფერული ზედაპირით. მდებარეობს 2900 კმ სიღმეზე მანტიის ქვემოთ. დედამიწის ბირთვს ყოფენ გარეგან ბირთვად (E ფენა), გარდამავალ ზონად (F ზონა) და შიგაბირთვად (G ფენა). მის შესახებ ცოტა რამ არის ცნობილი. ყოველი ინფორმაცია მიღებულია არაპირდაპირი გეოფიზიკური და გეოქიმიური მეთოდებით.
აღსანიშანვია, რომ დედამიწის წიაღში ტემპერატურა სიღმესთან ერთად მატულობს : კონტინენტური ქერქის ქვეშ იგი 600-700 °C ტოლია, მანტიაში (C ფენაში) - 1500-1800 °C, ბირთვში (სავარაუდოდ) 4000-5000 °C არ აღემატება.

დედამიწის ქერქი

ავტორი: admin ვისგან 23-08-2011, 23:44  |  კატეგორია: მთავარი / ასტრონომია
დედამიწის ქერქი

(dedamiwis qerqi)

დედამიწის ქერქი – დედამიწის მყარი გარსი, რომელიც ვრცელდება მოხოროვიჩიჩის ზედაპირის ზევით და აგებულია ქანებისა და მინერალებისაგან.
მინერალი ერთგვაროვანი თვისებების მქონე წარმონაქმნია. მინერალები წარმოიქმნება, როგორც დედამიწის სიღრმეში, ასევე მის ზედაპირთან ახლოს. დედამიწაზე ცნობილია 3000 ათასამდე სახეობის მინერალი. აქედან 70 ფართოდაა გავრცელებული. წარმოშობის მიხედვით მინერალებს 3 ჯგუფად ყოფდნენ: მაგმურ დანალექ და მეტამორფულ ქანებად. დედამიწის ქერქის ამგებ ქანებს შორის 60% მაგმურია. დედამიწის სიღრმეში წარმოიქმნება მაღალი ტემპერატურის მქონე თხევადი მაგმა. მაგმური ქანებია: გრანიტი, ბაზალტი, ანდეზიტი, ვულკანური ტუფი. დანალექი ქანები არსებობს ხმელეთზეც და ზღვებსა და ოკეანეების ფსკერზე. ანსხვავებენ ნგრევით, ორგანულ და ქიმიური წარმოშობის დანალექ ქანებს. მდინარეების მიერ გადატანილი ნაშალი მასალის ფსკერზე დაგროვებისა და გამკვრივების შემდეგ წარმოიქმნება.
ორგანული დანალექი ქანები ცხოველების და მცენარეული დალექვის შედეგად წარმოიქმნება. ასეთებია: ცარცი, კირქვა, ტორფი და ნახშირი. ქიმიური წარმოშობის დანალექი ქანია ქვანახშირი.

ცხელი წერტილები (გეოლოგია) (დედამიწის აგებულება)

ავტორი: admin ვისგან 23-08-2011, 23:42  |  კატეგორია: მთავარი / ასტრონომია
ცხელი წერტილები (გეოლოგია) (დედამიწის აგებულება)

(cxeli wertilebi - geologia) (dedamiwis agebuleba)

ცხელი წერტილები — ლითოსფეროს ქვეშ, მანტიაში ტემპერატურის ძლიერი ამაღლების შედეგად წარმოქმნილი ლოკალური დნობის არეები. მათი დიამეტრი აღწევს რამდენიმე ასეულ კილომეტრს. ცხელი წერტილები ვლინდება ოკეანის ფსკერის ინტენსიური ვულკანური აქტიურობით.
„ახალი გლობალური ტექტონიკის“ ჰიპოთეზის მიხედვით, ცხელი წერტილები არსებობენ ხანგრძლივი დროის (ათეული მილიონი წელი და მეტი) განმავლობაში; ისინი მანტიაში ფიქსირებული არეებია, ხოლო მათ თავზე მდებარე ლითოსფეროს ფილას კი შეუძლია გადაადგილება. ასეთ შემთხვევაში ცხელი წერტილი ფილის ზედაპირზე წარმოქმნის ვულკანური ამოფრქვევის ახალ-ახალ წერტილებს, რომელთა ერთობლიობა ქმნის ვულკანური ცენტრების მწკვრივს (წყალქვეშა ვულკანური ქედები, მაღლობები, ვულკანური კუნძულების მწკვრივები).
ამ ტიპის წარმონაქმნებია : წყნარ ოკეანეში - ჰავაის კუნძულებისა და ჩრდილოეთ-დასავლეთ ქედის (იმპერატორის მთების) სისტემა, ტუამოტუს და ლაინის კუნძულები, ტუბუაის, გილბერტისა და მარშალის კუნძულები; ატლანტის ოკეანეში - მაღლობი რიუ-გრანდი და ვეშაპის ქედი, რეიკიანესის ქედი და სხვ. ინდოეთის ოკეანეში ქედი კერგელენი და სხვ.
ცხელი წერტილების კვალი დადგენილია კონტინენტებზეც.

ლითოსფერო

ავტორი: admin ვისგან 23-08-2011, 23:40  |  კატეგორია: მთავარი / ასტრონომია
ლითოსფერო

(litosfero)

ლითოსფერო ანუ დედამიწის ქერქი — დედამიწის ყველაზე გარე, მაგარი გარსი. შედგება დანალექი, გრანიტული და ბაზალტური შრეებისაგან. განასხვავებენ ოკეანურ და კონტინენტურ ქერქს. ოკეანურ ქერქს გრანიტის შრე არ ახასიათებს. დედამიწის ქერქის მაქსიმალური სისქე 70 კმ-ია (მთიან მხარეებში), 30-40 კმ ვაკეების ქვეშ, ოკეანის ქვეშ — 5-10 კმ.

ატმოსფერო (დედამიწა)

ავტორი: admin ვისგან 23-08-2011, 23:38  |  კატეგორია: მთავარი / ასტრონომია
ატმოსფერო (დედამიწა)

(atmosfero - dedamiwa)

ატმოსფერო (ბერძ. „ἀτμός–ატმოს“- ორთქლი, ჰაერი, „σφαῖρα–სფერა“-სფერო) — დედამიწის ჰაერის გარსი. შედგება აზოტის (78 %), ჟანგბადის (21 %), ნახშირორჟანგის (0,03 %), ინერტული აირების, წყლის ორთქლის, მტვრისა და მიკროორგანიზმებისაგან. ატმოსფეროს სისქე 3000 კილომეტრია. აქ გამოიყოფა 3 ფენა: ტროპოსფერო – 7-18 კმ; სტრატოსფერო – 50 კმ-მდე; მეზოსფერო – 85 კმ-მდე; თერმოსფერო – 300 კმ; 600-1000კმ-ის ზემოთ კი ეკზოსფეროა. 50 კმ სიმაღლეზე, ოზონის კონცენტრაცია შეინიშნება (ოზონსფერო).

ატმოსფერო დედამიწაზე სიცოცხლის არსებობის უმთავრესი პირობაა. მისი ქვედა საზღვარი დედამიწის ზედაპირია, ხოლო ზედა პირობითად 2000-3000 კილომეტრამდე ვრცელდება. ასეთ სიმაღლეზე ჰაერი ძალზე გაიშვიათებულია. ატმოსფეროს ჰაერი ძირითადად ორი აირისგან - აზოტისა (78%) და ჟანგბადისაგან (21%)შედგება. გარდა ამისა,ჰაერში გაბნეულია ნახშიროჟანგი (1%-ზე ნაკლები,არგონი და სხვა). როგორც ცნობილია, ჟანგბადის გარეშე სუნთქვა, წვა, ლპობა; ნახშიროჟანგის გარეშე კი - ორგანულ ნივთიერებათა წარმოქმნა. ატმოსფერო შეიცავს აგრეთვე წყლის ორთქლს, მტვერს, ყინულის კრისტლებს.
სიმაღლეზე ტემპერატურის ცვალებადობის, სიმკვრივისა და სხვა თვისებების მიხედვით დედამიწის ჰაერის გარსი რამდენიმე ნაწილად იყოფა. ატმოსფეროს ქვედა ნაწილის - ტროფოსფეროს სიმაღლე, საშუალოდ,10-12 კილომეტრია. ატმოსფეროში არსებული აირების 80% ტროფოსფეროზე მოდის. ამიტომ ის ყველაზე მკვირი ფენაა. სწორედ აქაა მოყრილია ატმოსფეროს მთელი წყლის ორთქლი, აქ წარმოიქმნება ღრუბლები, მოდის წვიმა და თოვლი,ადდგილი აქვს ჭექა-ქუხილს,ყალიბდება ამინდი და სხვა. სიმაღლის მატებასთან ერთად ტროპოსფეროში ჰაერის ტემპერატურა კლებულობს.
ტროპოსფეროს ზევით სტრატოსფეროა (ლათინურად „სტრატუმ“ - ფენა), რომლითაც დაახლოებით 40-50 კილომეტრის სიმაღლემდე ვრცელდება. მასში თავმოყრილია ატმოსფერული აირების მხოლოდ 20%. განსაკუთრებიდ აღსანიშნავია ოზონის შრე (20-25 კილომეტრზე), რომელიც შთანთქავს სიცოცხლისათის ძალზე საშიშ ულტრაიისფერ სხივებს. ბოლო დროს შეინიშნება ოზონის შრის რღვევა, რაც დიდ საშიშროებას უქმნის ცოცხალ ორგანიზმებს. მათი წარმოქმნა ძირითადად დაკავშირებულია ატმოსფეროს ძლიერ გაჭუჭყიანებასთან. კიდევ უფრო ზევით გრძელდება მეზოსფერო.
ატმოსფეროს უდიდესი მნიშვნელობა აქვს დედამიწაზე სიცოცხლის არსებობისათვის. აირის ფენები დედამიწის ზედაპირზე არ უშვებს მეტეორიტებს, ოზონის ეკრანი იცავს გამოსხივებისაგან, ჟანგბადის გარეშე წარმოუდგენელია სუნთქვა და წვა. ნახშირორჟანგი სითბური ეკრანია, ის იკავებს დედამიწისგან გამოსხივებულ სითბოს და გამოიყენება მცენარეების მიერ ფოტოსინთეზისათვის. წყლის ორთქლი უზრუნველყოფს ნალექების წარმოშობას, მტვრის ნაწილაკები კი წარმოადგენს წყლის ორთქლის კონდენსაციის უმცირეს ბირთვებს.

ბიოსფერო

ავტორი: admin ვისგან 23-08-2011, 23:35  |  კატეგორია: მთავარი / ასტრონომია
ბიოსფერო

(biosfero)

ბიოსფერო (ინგ. biosphere,ბერძ. bios სიცოცხლე და sphaira სფერო) – არის დედამიწის თხელი ფენა, სადაც არსებობს და ვითარდება სიცოცხლე. ტერმინი "ბიოსფერო" პირველად გამოჩენილმა ფრანგმა ნატურალისტმა ჟან ბატისტ ლამარკმა გამოიყენა, ხოლო მწყობრი სწავლება ბიოსფეროს შესახებ მხოლოდ მე–20 საუკუნის დასაწყისში შეიქმნა. მისი ავტორია რუსი მეცნიერი ვლადიმერ ვერნადსკი.
თანამედროვე ბიოსფერო მოიცავს ლითოსფეროს, ანუ დედამიწის ქერქს;ჰიდროსფეროს ანუ დედამიწის წყლიან გარსს და ატმოსფეროს ანუ პლანეტის აიროვან გარსს.
ბიოსფეროს ზედა საზღვარი ზღვის დონიდან დაახლოებით 6 კილომეტრს აღწევს. ამ სიმაღლეზე ჯერ კიდევ შეუძლიათ არსებობა ქლოროფილის შემცველ მცენარეებს. ბიოსფეროს ქვედა საზღვარი ვრცელდება 2–3 კმ სიღრმეზე ხმელეთის პირობებში და 1–2 კმ–ის სიღრმეზე ოკეანის ფსკერიდან.
ბიოსფეროს ერთ–ერთი დამახასიათებელი თავისებურებაა ნივთიერების წრებრუნვა მის ცოცხალ და არაცოცხალ ნაწილებს შორის . ამ პროცესს მნიშვნელოვანი ენერგია ესაჭიროება . ამ ენერგიის წყაროა მზე.
მზის ენერგია ნივთიერებათა ორ წრებრუნვას უზრუნველყოფს – დიდს, ანუ გეოლოგიურს და მცირეს, ანუ ბიოლოგიურს. დიდი წრებრუნვის მაგალითია წყლის მიმოქცევა, რომელიც გულისხმობს დედამიწის ზედაპირიდან წყლის აორთქლებას და მის დედამიწაზე დაბრუნებას ნალექის სახით. ოკეანიდან მეტი წყალი ორთქლდება, ვიდრე ბრუნდება. ხმელეთზე პირიქით, მეტი ნალექი გამოიყოფა, რომლის ნაწილი მდინარეებში, იქიდან კი ოკეანეებში ჩაედიენება.
ცოცხალი ორგანიზმის გაჩენასთან ერთად, დიდ ანუ გეოლოგიური წრებრუნვის წიაღში ჩაისახა მცირე, ანუ ბიოლოგიური წრებრუნვა. ბიოლოგიური წრებრუნვისათვის დამახასიათებელია ორგანული ნივთიერებების წარმოქმნა და დაშლა. ეს პროცესი ხორციელდება ქიმიური ელემენტების მიმოცვლით ცოცხალ ორგანიზმებს შორის.
ადამიანი ბიოსფეროს განვითარების გარკვეულ ეტაპზე წარმოიშვა და მას ნოოსფერო ანუ შეგნების სფერო ჰქვია.

ჰიდროსფერო (დედამიწის აგებულება)

ავტორი: admin ვისგან 23-08-2011, 23:34  |  კატეგორია: მთავარი / ასტრონომია
ჰიდროსფერო (დედამიწის აგებულება)

(hidrosfero - dedamiwis agebuleba)

ჰიდროსფერო (ძვ. ბერძნ. - Yδωρ - წყალი და σφαῖρα - სფერო) — დედამიწის წყლის გარსი, რომელიც წყვეტილად არის განლაგებული ატმოსფეროსა და დედამიწის ქერქს შორის; წარმოადგენს ოკეანეების, ზღვებისა და ხმელეთის ზედაპირული წყლების ერთობლიობას. ფართო გაგებით, მოიცავს აგრეთვე მიწისქვეშა წყლებს, არქტიკისა და ანტარქტიკის ყინულსა და თოვლს, აგრეთვე ატმოსფეროში და ცოცხალ ორგანიზმებში მყოფ წყალს. ჰიდროსფეროს საშუალო ქიმიური შედგენილობა უახლოვდება ზღვის წყლის საშუალო ქიმიურ შედგენილობას. ჰიდროსფეროს წყალი მუდმივად ურთიერთქმედებს ატმოსფეროსთან, დედამიწის ქერქთან და ბიოსფეროსთან.
ჩვენი პლანეტის წყლის 98% -ზე მეტი ოკეანეებსა და ზღვებშია. ხმელეთის წყლებზე მოდის 2%-ზე ნაკლები. მ შ. ჰიდროსფეროს დაახლოებით 2% მტკნარი წყალია. დანარჩენი წყალი მლაშეა. მტკნარი წყლების 2%-ს ჯერჯერობით კაცობრიობა იყენებს ყველა საჭიორებისათვის - მრეწველობაში, სოფლის მეურნეობასა და ყოფაცხოვრებაში.
წყლის გარსს მეტად დიდი მნიშვნელობა აქვს დედამიწის ჰავისათვის. ცნობილია რომ წყალი ნელა თბება. იმისათვის რომ, ერთი კუბური მეტრი წყალი 1°-ით გათბეს, საჭიროა 3000-ჯერ მეტი სითბო, ვიდრე ამავე მოცულობის ჰაერის გასათბობად. ამავე დროს წყალი ნელა ცივდება. ამრიგად, ზაფხულის განმავლობაში გამთბარი ოკეანეებისა და ზღვების წყალი ზამთარში ათბობს ჩვენი პლანეტის ჰაერს.

კალისტო (იუპიტერის თანამგზავრი)

ავტორი: admin ვისგან 23-08-2011, 23:31  |  კატეგორია: მთავარი / ასტრონომია
კალისტო (იუპიტერის თანამგზავრი)

kalasto - iupiteris tanamgzavri

კალისტო, პლანეტა იუპიტერის თანამგზავრი, პლანეტიდან დაშორების მიხედვით მე–4, ხილული ვარსკვლავიერი სიდიდე. პლანეტიდან საშუალო დაშორება 1882 ათასი კმ. გარემოქცევის სიდერული პერიოდი 16,68902 დღე–ღამე. დიამეტრი 4700 კმ. აღმოაჩინა გალილეო გალილეიმ 1610 წელს. სახელწოდება მომდინარეობს ნიმფა კალისტოს სახელიდან, რომელიც ძვ. ბერძნული მითოლოგიის მიხედვით, ზევსმა თანავარსკვლავედად აქცია.



წინა შემდეგი 1 2 3