მოდი ავავსოთ ჩვენი ჭიქები
მოვიხსენიოთ ჩვენი გმირები
ამ ქვეყანაზე დარჩათ ჩვილები
და მათ უწოდოთ გმირის შვილები
მოვიხსენიოთ ჩვენი გმირები
ამ ქვეყანაზე დარჩათ ჩვილები
და მათ უწოდოთ გმირის შვილები
კორძაძე-კორძაია - Kordzadze-Kordzaia
კორძაძე-კორძაია
- 1840-იან წლებში კორძაძეებს უცხოვრიათ იმერეთში, კერძოდ, სოფლებში: ბზვანი, გუბი, ვანი, ტობანიერი, ყუმური, შუამთა.
სულხან-საბას უწერია: „კორძა (ი) იღლიათა და საზარდულთა ჯირკუალი.
ამავე ფუძისაა გვარი კორძაია. კორძაიები ერთ დროს თავადები იყვნენ. იოანე ბაგრატიონი კორძაიებს ოდიშის თავადთა შორის მოიხსენიებს და აღნიშნავს, რომ ისინი არიან გვარად კურტნისძეები – „ქართლიდან მოსულნი და ამათნი რომელნიმე თავადნი არიან და რომელნიმე აზნაურნი (ახლა მათში თავადნი არ არიან).”
„კორძაია სეხნია, სანავარდოში მცხოვრები, მას თავის სახლიკაცებთან: მამუკა, აზნაგებ, თანდარუხ კორძაიებთან ერთად უნდა მიერთმია მთავარეპისკოპოსს სვიმონ ჩიჯვაძისთვის თითო ზუთხი, როცა იგი სანავარდოში ჩაბრძანდებოდა” (მეჩვიდმეტე საუკუნის შუა ხანების მინაწერი).
1750-1780 წლებშია შედგენილი სათავდებო წიგნი, რომელსაც ზალიკა კორძაია აძლევს ქუთათელ მიტროპოლიტ მაქსიმეს (მეჩვიდმეტე საუკუნის პირველი ნახევარი).
კორძ ფუძე უფრო ადრე გვხვდება სვანურ გვარში კორძიანი. „არღუნ კორძიანს ჰყავს ძმა კიმშონ (მოკლული), ძმისწული დუდილა. სეტის ხევს და მის „შესავალ” ფაჩიანს მოახსენა „გარდაწყვეტილების” დაწერილი თავისი ძმის, კიმშონის სისხლის დაურვების შესახებ” (მეთოთხმეტე-მეთხუთმეტე საუკუნეების მიჯნა).
გადმოცემით, იფარსა და წვირმში მცხოვრებ კორძაიათა ერთი შტო სამეგრელოდან მიგრირებულთა შთამომავალია, ხოლო მეორე შტო წარმოშობით გვარად კვერზიანები არიან. ძველად კორძაიები ჭილაძეების აზნაურები იყვნენ.
ჯერ კიდევ დასადგენია კორძაია-კორძაძეთა ნათესაობა.
საქართველოში 1 613 კორძაძე ცხოვრობს: ვანში – 646, თბილისში – 269, ქუთაისში – 240.
1 131 კორძაია: თბილისში – 288, ხელვაჩაურში – 158, მესტიაში – 125.
559 – კორძახია.
- 1840-იან წლებში კორძაძეებს უცხოვრიათ იმერეთში, კერძოდ, სოფლებში: ბზვანი, გუბი, ვანი, ტობანიერი, ყუმური, შუამთა.
სულხან-საბას უწერია: „კორძა (ი) იღლიათა და საზარდულთა ჯირკუალი.
ამავე ფუძისაა გვარი კორძაია. კორძაიები ერთ დროს თავადები იყვნენ. იოანე ბაგრატიონი კორძაიებს ოდიშის თავადთა შორის მოიხსენიებს და აღნიშნავს, რომ ისინი არიან გვარად კურტნისძეები – „ქართლიდან მოსულნი და ამათნი რომელნიმე თავადნი არიან და რომელნიმე აზნაურნი (ახლა მათში თავადნი არ არიან).”
„კორძაია სეხნია, სანავარდოში მცხოვრები, მას თავის სახლიკაცებთან: მამუკა, აზნაგებ, თანდარუხ კორძაიებთან ერთად უნდა მიერთმია მთავარეპისკოპოსს სვიმონ ჩიჯვაძისთვის თითო ზუთხი, როცა იგი სანავარდოში ჩაბრძანდებოდა” (მეჩვიდმეტე საუკუნის შუა ხანების მინაწერი).
1750-1780 წლებშია შედგენილი სათავდებო წიგნი, რომელსაც ზალიკა კორძაია აძლევს ქუთათელ მიტროპოლიტ მაქსიმეს (მეჩვიდმეტე საუკუნის პირველი ნახევარი).
კორძ ფუძე უფრო ადრე გვხვდება სვანურ გვარში კორძიანი. „არღუნ კორძიანს ჰყავს ძმა კიმშონ (მოკლული), ძმისწული დუდილა. სეტის ხევს და მის „შესავალ” ფაჩიანს მოახსენა „გარდაწყვეტილების” დაწერილი თავისი ძმის, კიმშონის სისხლის დაურვების შესახებ” (მეთოთხმეტე-მეთხუთმეტე საუკუნეების მიჯნა).
გადმოცემით, იფარსა და წვირმში მცხოვრებ კორძაიათა ერთი შტო სამეგრელოდან მიგრირებულთა შთამომავალია, ხოლო მეორე შტო წარმოშობით გვარად კვერზიანები არიან. ძველად კორძაიები ჭილაძეების აზნაურები იყვნენ.
ჯერ კიდევ დასადგენია კორძაია-კორძაძეთა ნათესაობა.
საქართველოში 1 613 კორძაძე ცხოვრობს: ვანში – 646, თბილისში – 269, ქუთაისში – 240.
1 131 კორძაია: თბილისში – 288, ხელვაჩაურში – 158, მესტიაში – 125.
559 – კორძახია.
ხვადაგიანი-ხვადაგაძე - Khvadagiani-Khvadagadze
ხვადაგიანი-ხვადაგაძე - ერთი და იგივე ქართული გვარ-სახელია. გვარში ფუძედაა გამოყენებული ხვადაგ. ასე ეძახიან გარეულ მამალ ცხოველს. მისგან უნდა იყოს გადატანით მეტსახელი ხვადაგ-ი, რომელიც მოქნილს, ძლიერს, მოხერხებულს ნიშნავს.
ხვადაგიძე ხვადაგიანიდან წარმოშობილი გვარია. ეს მცირერიცხოვანი გვარია.
ჯემალ ხვადაგაძემ ასეთი ინფორმაცია მოგვაწოდა: ზაქარია ხვადაგიანი, ჩემი წინაპარი, დაბადებულა ლეჩხუმში 1820 წელს. ის და მისი ძმა გადმოსულან ქალაქ გორში. ძმა ისე გარდაცვლილა, რომ ოჯახი ვერ შეუქმნია. ზაქარიამ 1848-1849 წლებში გადაიკეთ გვარი ხვადაგაძედ. ქორწინების შემდეგ შეეძინა 9 შვილი, 3 ვაჟი და 6 ქალიშვილი. ამ სამი ვაჟის შთამომავლები არიან დღევანდელი ხვადაგაძეები. ხვადაგაძეები ნათესაობენ, ერთად არიან ლხინსა და ჭირში.
ხვადაგაძეები ცხოვრობენ გორში, თბილისში, ვაზიანში...
საქართველოში 1 218 ხვადაგიანი ცხოვრობს: ქუთაისში – 501, ცაგერში – 246, თბილისში – 216.
ხვადაგიძე ხვადაგიანიდან წარმოშობილი გვარია. ეს მცირერიცხოვანი გვარია.
ჯემალ ხვადაგაძემ ასეთი ინფორმაცია მოგვაწოდა: ზაქარია ხვადაგიანი, ჩემი წინაპარი, დაბადებულა ლეჩხუმში 1820 წელს. ის და მისი ძმა გადმოსულან ქალაქ გორში. ძმა ისე გარდაცვლილა, რომ ოჯახი ვერ შეუქმნია. ზაქარიამ 1848-1849 წლებში გადაიკეთ გვარი ხვადაგაძედ. ქორწინების შემდეგ შეეძინა 9 შვილი, 3 ვაჟი და 6 ქალიშვილი. ამ სამი ვაჟის შთამომავლები არიან დღევანდელი ხვადაგაძეები. ხვადაგაძეები ნათესაობენ, ერთად არიან ლხინსა და ჭირში.
ხვადაგაძეები ცხოვრობენ გორში, თბილისში, ვაზიანში...
საქართველოში 1 218 ხვადაგიანი ცხოვრობს: ქუთაისში – 501, ცაგერში – 246, თბილისში – 216.
როდესმე მოგენატრები
ნუ მომატყუებ, რომ სინანული,ყველა სევდას და დარდებს წალეკავს,
დღეს შენი დღეა, მაგრამ დრო მოვა და უჩემობა სულში გაგატანს....!
ჯერ უდარდელი დღეები გიდგას და გატაცების ცეცხლით ინთები,
ახლა არ გჯერა მაგრამ დრო მოვა და..მტკივნეული დარდი ვიქნები.....
მე ვარ ვინც ნებით ოცნება დათმო და სინანულის მხარეს ეწვია,
ვისაც ხუმრობით აჩუქეს ღმერთი და უღმერთობას გადაეჩვია.
..
დღეს შენი დღეა, მაგრამ დრო მოვა და უჩემობა სულში გაგატანს....!
ჯერ უდარდელი დღეები გიდგას და გატაცების ცეცხლით ინთები,
ახლა არ გჯერა მაგრამ დრო მოვა და..მტკივნეული დარდი ვიქნები.....
მე ვარ ვინც ნებით ოცნება დათმო და სინანულის მხარეს ეწვია,
ვისაც ხუმრობით აჩუქეს ღმერთი და უღმერთობას გადაეჩვია.
..
ჩუნთიშვილი - Chuntishvili
ჩუნთიშვილი - ამ გვარის წინაპარს სახელად უთუოდ ჩუნთა ერქვა (მნიშვნელობა უცნობია). საკუთარი სახელი რამდენიმე ქართველ მეცნიერს აქვს დაფიქსირებული. აკადემიკოს ალექსანდრე ღლონტის წიგნში „ქართველური საკუთარი სახელები”, ვკითხულობთ: „მამაკაცის საკუთარი სახელი ჩუნთ-ი; სერგი მაკალათიას ჩაუწერია ფშავში, ჩუნთა, ასევე თუშეთში, ალვანში, ახმეტის რაიონი; ჩუნთია – აკაკი შანიძეს ჩაუწერია ხევსურეთში; ჩუნთო – გიორგი ცოცანიძეს თუშეთში; ჩუნო კახეთში, ჭიკაანელ კაცს ერქვა. მომავალშიც მოგიწევთ ხოლმე სადღეგრძელოში თქმა ჩვენი წინაპრის ჩუნთიას ხსოვნა-მოგონება იყოსო“.
ჩუნთიშვილები ცხოვრობენ გარე კახეთში. საგარეჯოს გარდა, ასევე ცხოვრობენ თბილისში, რუსთავში, გარდაბანში და ასე შემდეგ.
საქართველოში 83 ჩუნთიშვილი ცხოვრობს.
ჩუნთიშვილები ცხოვრობენ გარე კახეთში. საგარეჯოს გარდა, ასევე ცხოვრობენ თბილისში, რუსთავში, გარდაბანში და ასე შემდეგ.
საქართველოში 83 ჩუნთიშვილი ცხოვრობს.
თამადა წამოდგა ... ჩოხა შეისწორა!
თამადა წამოდგა ... ჩოხა შეისწორა!
ყანწი მიეცითო, შესძახეს სუფრიდან!!!
ყანწი აიღო და წელში გაიმართა,
თითქოს ამოფრინდა მერცხალი ბუდიდან.
ეს იმ ადამიანს გაუმარჯოს....
ხელში რომ შეაჭკნება ლურჯთვალა ია...
თვალ-ცრემლიანი რომ ბედს უჩივის.....
ღმერთო..... ამ სიცოცხლეს, სიცოცხლე ქვია?!...
ყანწი მიეცითო, შესძახეს სუფრიდან!!!
ყანწი აიღო და წელში გაიმართა,
თითქოს ამოფრინდა მერცხალი ბუდიდან.
ეს იმ ადამიანს გაუმარჯოს....
ხელში რომ შეაჭკნება ლურჯთვალა ია...
თვალ-ცრემლიანი რომ ბედს უჩივის.....
ღმერთო..... ამ სიცოცხლეს, სიცოცხლე ქვია?!...
მარგველაშვილი - Margvelashvili
გვარის ფუძეა სადაურობის სიტყვა მარგველე (მარგველა), მიღებულია სოფლის და ძველი მნიშვნელობით – მთელი მხარის (ზემო იმერეთის) სახელწოდებისგან – არგვეთი.
ამავე აგებულებისაა გვარები: მაჩაბელი, მაწყვერელი, მარადელი და ასე შემდეგ.
ამავე ძირისაა გვარები: მარგველანი, მარგველაძე, მარგველაშვილი, მარგველიძე.
მარგველაშვილები იყვნენ აზნაურებიც.
საქართველოში 2 164 მარგველაშვილი ცხოვრობს: ქუთაისში – 823, თბილისში – 332, წყალტუბოში – 252.
ამავე აგებულებისაა გვარები: მაჩაბელი, მაწყვერელი, მარადელი და ასე შემდეგ.
ამავე ძირისაა გვარები: მარგველანი, მარგველაძე, მარგველაშვილი, მარგველიძე.
მარგველაშვილები იყვნენ აზნაურებიც.
საქართველოში 2 164 მარგველაშვილი ცხოვრობს: ქუთაისში – 823, თბილისში – 332, წყალტუბოში – 252.
ასათიანი - Asatiani
საჩინო ქართულ საგვარეულოებს შორის ასათიანებს ერთ-ერთი გამორჩეული ადგილი უჭირავთ. აზრთა სხვადასხვაობაა მეცნიერებაში გვარის ვინაობა-სადაურობაზე. სპეციალისტებს მიაჩნიათ, რომ გვარს, ბევრ სხვა ქართულ გვართა მსგავსად, ფუძედ დასდებია უცხო სიტყვა. გვარის ფუძეა არაბული სიტყვა ასათ (ქართულად – ლომი), რომელიც საუკუნეების წინ შემოუტანიათ ჩვენთან. საკუთარი სახელი ასათ დასდებია საფუძვლად გვარებს: ასათისძე, ასათიშვილი, ასათიანი.
იოანე ბატონიშვილის აღწერის მიხედვით ასათიანები იყვნენ ასათისშვილები, ხოლო ასათიშვილები კი ვაჩნაძიანთ გვარისანი, ხორნაბუჯელნიო.
ასათიანისა და ასათიშვილის იგივეობა ეჭვს არ იწვევს.
სახელით ასათ, არაერთი ცნობილი წინაპარიც გვყავდა ქართველებს.
ასათიშვილთა და ასათიანთა გვარს წინ უსწრებდა უძველესი გვარი, ფორმით – ასათისძე. ვახუშტი ბატონიშვილი ქვეთავში – „მთავართა გუართათვის“ – წერს: „გუარნი მთავართა მათ ძველთანი არიან: ქობულისძე, ასათისძე, კარიჭისძე...“
ერთ-ერთი მოსაზრებით, ხორნაბუჯიდან ასათისძენი დასავლეთ საქართველოში გადასულან და ლეჩხუმამდე მიუღწევიათ. ისე კი, მათ გადასვლას ლიხთ-იმერეთში ვარაუდობენ მეთორმეტე საუკუნის 70-იან წლებში.
ლიხთ-იმერეთის თავადურ საგვარეულოთა შორის განსაკუთრებით ყურადღებას იპყრობს ასათიანთა გვარი. აქ ასათიანები ჩანან ქვეყნის ყველა კუთხეში: იმერეთში, გურიაში, ლეჩხუმში, სვანეთში, დადიანების კარზე.
ლეჩხუმში დამკვიდრებული სამეფო აზნაურები უნდა იყვნენ ქველი და არდაშელი ასათიანები, რომელნიც, სარგის კაკაბაძის ვარაუდით, მეთხუთმეტე საუკუნის სასისხლო სიგელში გვხვდებიან. ამ დროს ისინი მეფის წინაშე „დიდად ერთგული აზნაურიშვილები“ ყოფილან.
ასათიანთა ერთი შტო სვანეთშიც არის და ისინი თავადებად მოიხსენიებიან.
იმერელ ასათიანებში დაწინაურებულად ჩანს ღუღუნასშვილი – ბერი ასათიანი.
საქართველოში 3 716 ასათიანი ცხოვრობს: თბილისში – 1 160, ქუთაისში – 1 113, წყალტუბოში – 214.
იოანე ბატონიშვილის აღწერის მიხედვით ასათიანები იყვნენ ასათისშვილები, ხოლო ასათიშვილები კი ვაჩნაძიანთ გვარისანი, ხორნაბუჯელნიო.
ასათიანისა და ასათიშვილის იგივეობა ეჭვს არ იწვევს.
სახელით ასათ, არაერთი ცნობილი წინაპარიც გვყავდა ქართველებს.
ასათიშვილთა და ასათიანთა გვარს წინ უსწრებდა უძველესი გვარი, ფორმით – ასათისძე. ვახუშტი ბატონიშვილი ქვეთავში – „მთავართა გუართათვის“ – წერს: „გუარნი მთავართა მათ ძველთანი არიან: ქობულისძე, ასათისძე, კარიჭისძე...“
ერთ-ერთი მოსაზრებით, ხორნაბუჯიდან ასათისძენი დასავლეთ საქართველოში გადასულან და ლეჩხუმამდე მიუღწევიათ. ისე კი, მათ გადასვლას ლიხთ-იმერეთში ვარაუდობენ მეთორმეტე საუკუნის 70-იან წლებში.
ლიხთ-იმერეთის თავადურ საგვარეულოთა შორის განსაკუთრებით ყურადღებას იპყრობს ასათიანთა გვარი. აქ ასათიანები ჩანან ქვეყნის ყველა კუთხეში: იმერეთში, გურიაში, ლეჩხუმში, სვანეთში, დადიანების კარზე.
ლეჩხუმში დამკვიდრებული სამეფო აზნაურები უნდა იყვნენ ქველი და არდაშელი ასათიანები, რომელნიც, სარგის კაკაბაძის ვარაუდით, მეთხუთმეტე საუკუნის სასისხლო სიგელში გვხვდებიან. ამ დროს ისინი მეფის წინაშე „დიდად ერთგული აზნაურიშვილები“ ყოფილან.
ასათიანთა ერთი შტო სვანეთშიც არის და ისინი თავადებად მოიხსენიებიან.
იმერელ ასათიანებში დაწინაურებულად ჩანს ღუღუნასშვილი – ბერი ასათიანი.
საქართველოში 3 716 ასათიანი ცხოვრობს: თბილისში – 1 160, ქუთაისში – 1 113, წყალტუბოში – 214.
სუსუნიაშვილი - Susuniashvili
სუსუნიაშვილი - გვარის ფუძეა მამაკაცის მეტსახელი. კერძოდ, გვხვდება მამაკაცის მეტსახელები: სუსუნა, სუსნია, სუსუნიკა. ასევე, გვხვდება ამ მეტსახელებისგან ნაწარმოები გვარი სუსუნიკაშვილი.
ამ გვართან დაკავშირებით ალექსანდრე ღლონტი წერს, რომ მეტსახელიდან სუსუნიკა გაჩნდა და მომდინარეობს გვარი სუსუნიშვილიო.
საქართველოში 75 სუსუნიაშვილი ცხოვრობს: კასპში – 52, თბილისში – 14, ოზურგეთში – 2.
მაძღარაშვილი
ამ გვართან დაკავშირებით ილია მაისურაძე წიგნში „ქართული გვარ-სახელები“ წერს: „მაძღარა – მეტსახელი გვარებში: მაძღარაძე, მაძღარაშვილი“. სამწუხაროდ, ამ გვართან დაკავშირებით სხვა ინფორმაცია არ არსებობს, თუმცა კვლევა-ძიება გრძელდება.
საქართველოში 455 მაძღარაშვილი ცხოვრობს: დედოფლისწყაროში – 212, თბილისში – 99, რუსთავში – 42.
ამ გვართან დაკავშირებით ალექსანდრე ღლონტი წერს, რომ მეტსახელიდან სუსუნიკა გაჩნდა და მომდინარეობს გვარი სუსუნიშვილიო.
საქართველოში 75 სუსუნიაშვილი ცხოვრობს: კასპში – 52, თბილისში – 14, ოზურგეთში – 2.
მაძღარაშვილი
ამ გვართან დაკავშირებით ილია მაისურაძე წიგნში „ქართული გვარ-სახელები“ წერს: „მაძღარა – მეტსახელი გვარებში: მაძღარაძე, მაძღარაშვილი“. სამწუხაროდ, ამ გვართან დაკავშირებით სხვა ინფორმაცია არ არსებობს, თუმცა კვლევა-ძიება გრძელდება.
საქართველოში 455 მაძღარაშვილი ცხოვრობს: დედოფლისწყაროში – 212, თბილისში – 99, რუსთავში – 42.
ბურდული - Burduli
ბურდული - გვარი წარმომდგარია მამაკაცის საკუთარი სახელისგან ბურდი, ბურდუ.
ბურდულები ცხოვრობდნენ მლეთის თემში, კერძოდ, სოფლებში: არახვეთში, ხადაში, ქვემო მლეთში.
მთიულეთში, სოფელ ხადაში მცხოვრებ ბურდულების ნაყარი გვარებია: ესტატესშვილი, ესტატიშვილი, პატარკაციშვილი, პატარკაცაშვილი, პატარკაცი, თამაზასშვილი, ამირხანასშვილი, ხოსროშვილი, ათონისშვილი, ათანაშვილი, ბეჟანისშვილი.
სოფელ არახვეთის გარშემო კი ბურდულების ნაყარი გვარებია: ხუტაშვილი, ნასყიდაშვილი, მახარებლისშვილი, მახარობლიშვილი, ბედიანისშვილი, ბეჟანისშვილი, ნადირასშვილი, გივისშვილი, გურასპისშვილი, გურასპაშვილი, მგელისშვილი.
ბურდულები იყოფიან: პოვლიანებად, შიუკიანებად, ხოსროიანებად, ვარდანიანებად, ჭაბუკიანებად, ჭიჭლიანებად, ვაჟიკიანებად, ბეჟანიანებად, თადულიანებად, აფთიანებად, ლეგიანებად და სხვა.
თეთრი წყაროს მიწაზე ბურდულები გადმოსულან ხადას ქვემო მლეთიდან 1886 წელს.
საქართველოში 2 713 ბურდული ცხოვრობს: თბილისში 1 151, დუშეთში – 510, დედოფლისწყაროში – 177.
ბურდულები ცხოვრობდნენ მლეთის თემში, კერძოდ, სოფლებში: არახვეთში, ხადაში, ქვემო მლეთში.
მთიულეთში, სოფელ ხადაში მცხოვრებ ბურდულების ნაყარი გვარებია: ესტატესშვილი, ესტატიშვილი, პატარკაციშვილი, პატარკაცაშვილი, პატარკაცი, თამაზასშვილი, ამირხანასშვილი, ხოსროშვილი, ათონისშვილი, ათანაშვილი, ბეჟანისშვილი.
სოფელ არახვეთის გარშემო კი ბურდულების ნაყარი გვარებია: ხუტაშვილი, ნასყიდაშვილი, მახარებლისშვილი, მახარობლიშვილი, ბედიანისშვილი, ბეჟანისშვილი, ნადირასშვილი, გივისშვილი, გურასპისშვილი, გურასპაშვილი, მგელისშვილი.
ბურდულები იყოფიან: პოვლიანებად, შიუკიანებად, ხოსროიანებად, ვარდანიანებად, ჭაბუკიანებად, ჭიჭლიანებად, ვაჟიკიანებად, ბეჟანიანებად, თადულიანებად, აფთიანებად, ლეგიანებად და სხვა.
თეთრი წყაროს მიწაზე ბურდულები გადმოსულან ხადას ქვემო მლეთიდან 1886 წელს.
საქართველოში 2 713 ბურდული ცხოვრობს: თბილისში 1 151, დუშეთში – 510, დედოფლისწყაროში – 177.
მოგესალმებით!